»Υπαρχει ελπΙδα να συμφωνησουμε στα αυτονoητα;

Σταύρος Κουμπιάς http://www.aixmi.gr/index.php/yparxei-elpida-na-symfonisoume-sta-autonoita/

Μετά από τριάντα έξι χρόνια μεταπολίτευσης, ήρθε η ώρα η ελληνική κοινωνία και πολιτεία να κοιταχθεί στον καθρέπτη και να κάνει τον απολογισμό της τη στιγμή που φαίνεται ότι το τέλος αυτής της εποχής ήρθε και, μάλιστα, με πολύ επώδυνο τρόπο.
Πρέπει να αναρωτηθούμε με ειλικρίνεια για το πώς φθάσαμε στην ...απαξίωση του πολιτικού συστήματος και των φορέων του, στο χείλος της χρεοκοπίας, την προδοσία των ονείρων της νέας γενιάς και ταυτόχρονα να αναρωτηθούμε, υπάρχει ελπίδα για μια νέα κοινωνική πραγματικότητα με αλληλεγγύη και συνοχή;
Ανθρώπινη κοινωνία αλληλεγγύης, δικαιοσύνης και ευημερίας δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς Παιδεία, χωρίς ποιοτική εκπαίδευση. Κοινοτoπία, αλλά σήμερα το ζητούμενο είναι η «ανακάλυψη» των αυτονόητων. Σε ποιό εκπαιδευτικό σύστημα θα στηριχθεί η κοινωνία σήμερα για να ανασυνταχθεί; Πότε θα αποφασίσουμε, τελικά, για τον «τύπο» του ανθρώπου που πρέπει να δημιουργεί αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα; Πόσο ακόμα ο δείκτης της «επιτυχίας» θα είναι το «πόσα βγάζεις» και αυτό να καθοδηγεί τις επιλογές των νέων ανθρώπων;
Πότε η εκπαίδευση θα ανασάνει και θα απελευθερωθεί από τα ασφυκτικά κρατικά δεσμά; Πότε η Πολιτεία θα εκπληρώσει το συνταγματικό της καθήκον και θα εξασφαλίσει συνθήκες καλής δημόσιας εκπαίδευσης; Πότε η αξιολόγηση, με όρους αποκλειστικά ακαδημαϊκούς και όχι «αγοραίους», θα γίνει πλήρως αποδεκτή και η αριστεία θα είναι κεντρικό ζήτημα του εκπαιδευτικού μας συστήματος; Πότε θα γίνει αξιολόγηση και των κεντρικών δομών των υπευθύνων για την εκπαίδευση και την έρευνα; Τελικά, πότε θα έρθει η στιγμή μαθητής/φοιτητής, διδάσκων και γονιός να είναι ταυτόχρονα ευχαριστημένοι;
Ποιά είναι, λοιπόν, σήμερα η κοινωνική πραγματικότητα στην Ελλάδα που επηρεάζει βαθιά και την εκπαίδευση; Δυστυχώς υπάρχει μια γενικευμένη εικόνα παρακμής, περιθωριοποίησης ατόμων και κοινωνικών ομάδων, έντονης αμφισβήτησης αξιών και θεσμών, ζοφερού μέλλοντος για τις νέες και τους νέους που συνειδητοποιούν το αβέβαιο μέλλον τους και αρχίζουν ήδη να μεταναστεύουν.
Οι σπουδές χωρίς αντίκρυσμα, η ανεργία και η οικονομική ανέχεια, ο τραυματισμός της αξιοπιστίας των θεσμών, η πολιτιστική υποβάθμιση, οι στείρες και άγονες κομματικές αντιπαραθέσεις, οι προσωπικές φιλοδοξίες, δημιουργούν ένα εκρηκτικό κοινωνικό περιβάλλον που σε πολλές περιπτώσεις στιγματίζεται και από βίαιες, απαράδεκτες συμπεριφορές, οι οποίες σε πανεπιστημιακό περιβάλλον δημιουργούν εικόνα πλήρους απαξίωσης των Πανεπιστημίων και επιταχύνουν την επίτευξη των στόχων όσων απεργάζονται την υποβάθμιση τους.
Κάποιοι μιλούν για «…ανάληψη ευθυνών…» για τα κακώς κείμενα και με σηκωμένο το δάκτυλο δείχνουν μονόπλευρα και εκδικητικά άλλους, ενώ σπανίως κάνουν αυτοκριτική ή αναφέρονται στις αιτίες των κοινωνικών προβλημάτων που επηρεάζουν βαθια την εκπαίδευση. Ευθύνες υπάρχουν, όμως όχι για όλους και όχι στον ίδιο βαθμό. Η απόδοση ευθυνών γενικά, έχει σκοπό τελικά την συγκάλυψη τους.
Πάντα υπάρχει η πρωτεύουσα ευθύνη για την εξασφάλιση προϋποθέσεων καλής και ομαλής λειτουργίας θεσμών. Αυτή η πρωτεύουσα ευθύνη δεν μπορεί παρά να αποδίδεται κατά κύρια προτεραιότητα στα «πάνω», στις κάθε είδους ηγεσίες (πχ. κυβερνητικές, κομματικές, συνδικαλιστικές, εκπαιδευτικές) και μετά να διαχέεται στα «κάτω».
Βεβαίως, οι πραγματικές ευθύνες των πανεπιστημιακών για ενδο-πανεπιστημιακές δυσλειτουργίες και αγκυλώσεις θα πρέπει να αναληφθούν σε προσωπικό, θεσμικό και συνδικαλιστικό επίπεδο. Όμως, για τη γενικότερη κρίση στα ελληνικά πανεπιστήμια η Πολιτεία στο σύνολο της έχει πρωτεύουσες ευθύνες.
Η χρόνια υποχρηματοδότηση και απαξίωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με ταυτόχρονη απουσία συνολικής Εθνικής Στρατηγικής για την Παιδεία, η ουσιαστική έλλειψη αυτοδιοίκησης και η χειραγώγησή της μέσω άστοχων και βλαπτικών θεσμικών παρεμβάσεων, η έλλειψη ουσιαστικού διαλόγου και συναίνεσης, η ίδρυση Τμημάτων και Πανεπιστημίων χωρίς ακαδημαϊκά κριτήρια και προϋποθέσεις, η απειλή τιμωρίας ακόμα και στις περιπτώσεις αδυναμίας υλοποίησης ανεφάρμοστων γραφειοκρατικών διατάξεων, ο κομματισμός και η σκόπιμη δημιουργία εντάσεων, οδήγησαν σε ένα συγκρουσιακό κλίμα που εμποδίζει την ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Πρέπει, λοιπόν, ιδιαίτερα τώρα, μέσα στην οικονομική και κοινωνική κρίση, η συντεταγμένη πολιτεία στο σύνολο της (κυβέρνηση, κόμματα, φορείς, ιδρύματα, θεσμικοί παράγοντες), με τις αναγκαίες συναινέσεις, να δηλώσει έμπρακτα την προτεραιότητα της στην επένδυση στην εκπαίδευση και την έρευνα που θα συνδυάζει στέρεη γνώση και Παιδεία και θα οδηγήσει σε καλύτερο μέλλον για τη χώρα. Υπάρχει ελπίδα να συμφωνήσουμε για τα αυτονόητα;