»Τι μας φερνει ο νεος Αμερικανος Πρεσβης

του Αντώνη Φουρλή Protagon.gr

Photo: Χίλαρι Κλίντον και Ντάνιελ Σμίθ (Μάρτιος 2010).

Μία «αθώα» παρατήρηση που έκανε ο Αμερικανός Πρέσβης κατά την αποχαιρετιστήρια συνάντηση που είχε με δημοσιογράφους στα μέσα της περασμένης εβδομάδας, ενόψει της αντικατάστασής του, μαρτυρά τη θεαματική αλλαγή σκηνικού στις σχέσεις Αθήνας – Ουάσινγκτον τον τελευταίο χρόνο. «Πάντοτε ήταν σημαντική η Ελλάδα για τις ΗΠΑ. Αλλά είναι αλήθεια ότι..
εδώ και έξι μήνες συγκεντρώνει μεγαλύτερη προσοχή, καθώς προσπαθεί να ξεπεράσει την οικονομική κρίση. Οι κινήσεις της Ελλάδας επηρεάζουν και τις διεθνείς αγορές και τις ΗΠΑ», μας είπε ο Ντάνιελ Σπέκχαρντ στην «χαλαρή» συζήτηση που είχαμε μαζί του στην Πρεσβεία. Στην συνέχεια έγινε περισσότερο συγκεκριμένος, αποκαλύπτοντας ότι το τελευταίο διάστημα, όποτε βρέθηκε στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, δέχθηκε βροχή ερωτήσεων για την κατάσταση που διαμορφώνεται στην Αθήνα.


Δεν ξέρουμε τι εικόνα μετέφερε στους προϊσταμένους του πίσω από τις κλειστές πόρτες, αλλά προκαλεί εντύπωση όταν ένας Αμερικανός Πρέσβης «στάζει μέλι» για την ελληνική κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό – έστω και αν πρόκειται για απερχόμενο διπλωμάτη. Όταν επεσήμανα στον Ντ.Σπέκχαρντ τον κίνδυνο να εγκλωβιστεί η χώρα μας σε ένα κύκλο ύφεσης και να καθυστερήσει πολλά χρόνια η ανάπτυξη, εκείνος επέμεινε ότι «πάντως, τώρα θα δείτε την ανάπτυξη, πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με την εποχή που κινδυνεύατε να χρεοκοπήσετε». Βγαίνοντας από την Αμερικανική Πρεσβεία είχα προλάβει να διαπιστώσω την κινητικότητα που σηματοδοτεί η «αλλαγή φρουράς», καθώς ο (Ρεπουμπλικάνος) Ντ.Σπέκχαρντ θα παραδώσει τη σκυτάλη προσεχώς στον (Δημοκρατικό) Ντάνιελ Σμιθ. Σε αυτό το σημείο, θα σας μεταφέρω πληροφόρηση – όχι προσωπική μου εκτίμηση – από τις συζητήσεις που διεξάγονται αυτές τις ημέρες μεταξύ των στελεχών της Πρεσβείας: ο Σμιθ έρχεται αποφασισμένος να «τρέξει» πολύ περισσότερο από τον Ντ.Σπέκχαρντ. Όλοι προβλέπουν ότι θα αναλάβει πρωτοβουλίες, θα «ταράξει τα νερά» και θα κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του στην Αθήνα. Ο Σμιθ, λένε, είναι προσωπικός συνεργάτης της Χίλαρι Κλίντον μέχρι σήμερα και η τοποθέτησή του στην Ελλάδα σηματοδοτεί την αλλαγή ταχύτητας στις σχέσεις μας. Μία παρένθεση σε αυτό το σημείο: ελπίζω να έχουν εξηγήσει στον κύριο Σμιθ ότι υπάρχει το κακό προηγούμενο από ορισμένους προκατόχους του και οι πρωτοβουλίες Αμερικανών διπλωματών δεν είναι πάντοτε ευπρόσδεκτες από τους Έλληνες.


Η πεποίθηση που επικρατεί στο περιβάλλον του Μπαράκ Ομπάμα και στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, ότι υπάρχει πεδίο συνεργασίας με την Αθήνα, δεν προέκυψε αυθαίρετα. Αναλυτές και διπλωμάτες θυμούνται ότι πάντοτε ο Γιώργος Παπανδρέου διατήρησε κανάλια επικοινωνίας με την Ουάσινγκτον. Οι Αμερικανοί μιλούν ακόμη και σήμερα κολακευτικά για το εγχείρημα της «ελληνοτουρκικής προσέγγισης» που ξεκίνησε ως υπουργός Εξωτερικών και επιχειρεί να αναθερμάνει ως Πρωθυπουργός. Εκτιμούν, επίσης, το γεγονός ότι φρόντισε να αποκαταστήσει επαφή με τον ομόλογό του της ΠΓΔΜ, Νίκολα Γκρούεφσκι. Προσοχή, όμως: είναι λάθος να θεωρούμε ότι οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις επηρεάζονται μόνο από τη στάση της Αθήνας έναντι της Άγκυρας και των Σκοπίων. Ο απερχόμενος Ντ.Σπέκχαρντ θεωρεί επίτευγμά του, ακριβώς το γεγονός ότι κατόρθωσε να βρει σημεία σύγκλισης με την ελληνική πλευρά σε άλλα, διεθνή ζητήματα. Τι εννοεί; Για παράδειγμα, την ενέργεια και τη στάση που τηρεί η Ελλάδα στη διεθνή σκακιέρα. Ο Κώστας Καραμανλής ενόχλησε τους Αμερικανούς όταν «φλερτάρισε» έντονα επί δύο χρόνια με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Ήταν, όμως, μία διαδικασία που δεν ολοκληρώθηκε, όσο και αν θέλουν να πιστεύουν οι άλλοτε συνεργάτες του ότι άνοιξαν νέους δρόμους στην εξωτερική πολιτική. Απόδειξη αποτελεί το διαφαινόμενο ναυάγιο του αγωγού Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, που ήθελε τόσο η Αθήνα αλλά σαμποτάρισε με επιτυχία η Σόφια. Και αυτή ήταν μία εξέλιξη που χαροποίησε την Ουάσινγκτον, αν και ουδείς το παραδέχεται δημόσια. Μεγάλη ικανοποίηση έδωσε στους Αμερικανούς και η «τομή» που επιχειρεί ο Γ.Παπανδρέου αποκαθιστώντας διαύλους επικοινωνίας και διανοίγοντας προοπτικές συνεργασίας (ασφάλεια, εξοπλισμοί, ενέργεια, τουρισμός) με το Ισραήλ.



Οι τακτικές επαφές Παπανδρέου – Νετανιάχου έρχονται σε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα χρονική στιγμή, όπου πυκνά σύννεφα σκιάζουν τις παραδοσιακές σχέσεις Άγκυρας – Τελ-Αβίβ (κάτι που είχαμε επισημάνει σε άρθρο του protagon από τις 6 Ιουνίου). Οι ισορροπίες στη Μέση Ανατολή μεταβάλλονται μέρα με τη μέρα, καθώς η Τουρκία διεκδικεί ηγετικό ρόλο και η κόντρα Ιράν-Δύσης δημιουργεί μεγάλες ευκαιρίες, αλλά και κινδύνους για τους υπόλοιπους «παίκτες» της περιοχής. Μέσα σε αυτό το ρευστό σκηνικό, οι Αμερικανοί αποχωρούν από το Ιράκ, ενώ πληθαίνουν τα σενάρια περί επίθεσης εναντίον της Τεχεράνης. Η Τουρκία έχει προδιαγράψει τη στάση της. Στο παρελθόν δεν επέτρεψαν στους Αμερικανούς να χρησιμοποιήσουν τη βάση του Ιντσιρλίκ για να χτυπήσουν το Ιράκ, ενώ βρίσκονται σε ανοιχτή γραμμή και με την Χαμάς. Θα ήταν τεράστια έκπληξη, λοιπόν, να πάρουν θέση απέναντι στο Ιράν. Στον αντίποδα, η Ελλάδα είναι βέβαιο ότι σε περίπτωση ανάφλεξης θα οχυρωθεί πίσω από μία κοινή ευρωπαϊκή θέση. Το ερώτημα είναι, εάν η κυβέρνηση του Γ.Παπανδρέου θα ακολουθήσει την «πεπατημένη», ή θα επιχειρήσει υπερβάσεις στην ελληνική εξωτερική πολιτική. Το σίγουρο είναι ότι με υποκλίσεις και χαμόγελα δεν αποκομίζεις ουσιαστικά κέρδη στην διεθνή σκακιέρα. Απαιτείται σχεδιασμός και στοχοπροσήλωση – αλλά, κυρίως, να γνωρίζεις πότε να πεις «ναι» και πότε «όχι».