»Επιχειρηματικοτητα και κομμουνιστικη ουτοπια

kassimatis@kathimerini.gr

Οι δύο έννοιες του τίτλου είναι, ως γνωστόν, ασύμβατες. Υπάρχει όμως και επεξηγηματικός υπότιτλος για την παραδοξότητα του τίτλου: «Κατάδυση μέσα στο μυαλό του Γιώργου!». Διότι εκεί μπορούν θαυμάσια να συμβούν παρόμοιες συζεύξεις...
Κατά τον πρωθυπουργό μας, ένα από τα παραδείγματα της έννοιας «επιχειρηματικότητα», όπως όλοι είχαμε την ευκαιρία να πληροφορηθούμε από την..
ομιλία του στο Κοινοβούλιο για τη νέα γενιά, είναι «η παράδοση της Ικαρίας, που ακόμη και οι μαρξιστές θεωρούσαν επιτυχία». Ερχεται όμως διακεκριμένος πανεπιστημιακός φιλόλογος και μου επισημαίνει ότι αυτό που μάλλον εννοούσε ο Γιώργος ήταν την «όχι και τόσο γνωστή κομμουνιστική ουτοπία του Estienne Cabet, “Voyage en Icarie” (1842)» και, με ανεπαισθήτως ειρωνική ανεκτικότητα (που, προφανώς, την απέκτησε έπειτα από τόσα χρόνια διδασκαλίας στα αμφιθέατρα...) προσθέτει: «Θεός ξέρει πού την άκουσε και πώς την κατάλαβε». (Πράγματι, συμφωνώ! Είναι μία από τις σπάνιες φορές -το ομολογώ- όπου η απάντηση επαφίεται στην θεία διάνοια...)

Δημοσιογράφος, πολιτικός, θεωρητικός του ουτοπικού σοσιαλισμού, ο Ετιέν Καμπέ (1788-1856) ήταν ο άνθρωπος που επινόησε τον όρο «κομμουνισμός». Περιέγραψε την ουτοπία ενός κόσμου κοινοκτημοσύνης των μέσων παραγωγής στο βιβλίο του «Ταξίδι και περιπέτειες του λόρδου Γουίλιαμ Κάρισντολ στην Ικαρία» και, ακολουθούμενος από τους οπαδούς του, προσπάθησε δύο φορές να πραγματώσει το ιδεώδες του στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, δημιουργώντας κοινότητες βασισμένες στην κοινοκτημοσύνη. Το μεν πείραμά του είχε το τέλος που επρόκειτο να έχουν στο μέλλον ανάλογα ιστορικά πειράματα, ο δε Καμπέ το φυσιολογικό τέλος κάθε ειλικρινούς ουτοπιστή: Πέθανε μόνος, πτωχός, άθλιος και αξιοθρήνητος. Η υπερβολική έκθεση του αναγνώστη της εποχής στις ιδέες του Καμπέ ήταν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, επιβλαβής, όπως αποδεικνύουν οι περιπτώσεις των Μαρξ και Ενγκελς, που υπήρξαν συστηματικοί αναγνώστες του...

Οσον αφορά τον Γιώργο, το πιθανότερο είναι ότι η αναφορά στον Καμπέ είναι «ήχοι από την πρώτη ποίηση της ζωής» του. Απόηχος από το μακρινό παρελθόν της οργισμένης ανεμελιάς, που φθάνουν «σαν μουσική τη νύχτα, μακρινή, που σβήνει». Από την εποχή που «ξαπλώναμε σε αεροδιαδρόμους (sic) για να εμποδίσουμε τα βομβαρδιστικά που χτυπούσαν το Βιετνάμ», όπως είχε περιγράψει νοσταλγικά, σε ένα παλαιότερο Συμπόσιο της Σύμης, τις δραστηριότητές του ο Γιώργος, όταν ήταν φοιτητής στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Ειδάλλως, τη μόνη ουτοπία, που κατάφεραν να ιδρύσουν οι κομμουνιστές στο έδαφος της Ικαρίας, την οφείλουν βεβαίως στον Ιωάννη Μεταξά. Αλλά θεωρώ απίθανο να εννοούσε αυτή την ουτοπία ο Γιώργος...

«Μπαμ ηκούσθη στον αέρα»

«Διαπίστωσα και πάλι την ετοιμότητά σας, την ωριμότητά σας, τη σοβαρότητα και την αξιοπιστία σας». Στο σημείο αυτό των δηλώσεων με τις οποίες ο Αντώνης Σαμαράς έχρισε τον Νικήτα Κακλαμάνη υποψήφιο της Νέας Δημοκρατίας για τη δημαρχία Αθηναίων, μόλις ακούστηκε η φράση «σοβαρότητα και αξιοπιστία», κάποιος ή κάτι δεν άντεξε. Να ήταν άνθρωπος που λύγισε και κατέρρευσε, υλικά που δεν άντεξαν; Δεν ξέρω, γιατί δεν ήμουν εκεί. Από την τηλεόραση, όμως, ένας τρομερός θόρυβος ακούστηκε, λες και γκρεμίστηκε ολόκληρη βικτωριανή βιτρίνα φορτωμένη πορσελάνες και γυαλικά!

Υποθέτω ότι, εκείνη την τρομερή στιγμή, ο Αντώνης Σαμαράς (είναι αετός, ούτως ή άλλως) θα συνδύασε τα δύο και θα διερωτήθηκε αν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των λόγων και του συμβάντος. Ισως του πέρασε αστραπιαία η σκέψη: «Βρε, μπας και πρέπει να ξαναπώ ότι ο Νικήτας είναι υπόδειγμα σοβαρότητας και αξιοπιστίας, για να δω τι θα γίνει;» Εικάζω όμως ότι θα απάντησε μόνος του: «Ασε καλύτερα, μην μας πέσει το ταβάνι κατακέφαλα...» Και αρκέστηκε στο σχόλιο ότι «αυτό πάει γούρι».

Πέραν αυτού

Εντύπωση προκάλεσε η επισημότητα του ύφους με το οποίο απευθύνθηκε ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας στον Νικήτα Κακλαμάνη - λ.χ., ο πληθυντικός, το προσεγμένο λεξιλόγιο, αλλά και η αργή, σχεδόν τελετουργική, εκφορά του λόγου. Ισως να οφείλεται στην επιδίωξη του προέδρου της Νέας Δημοκρατίας (μετά το χουνέρι που υπέστη από τον Ψωμιάδη, ο οποίος απέσπασε το χρίσμα με το θράσος του...) να δείξει ότι η επιλογή υποψηφιοτήτων δεν γίνεται με βάση την αρχή «μπάτε σκύλοι αλέστε κι αλεστικά μη δώσετε». Και, ομολογουμένως, τα κατάφερε, τουλάχιστον, προσωπικώς, επείσθην ότι η επιλογή γίνεται με το σύστημα «εκ των ενόντων και έχει ο Θεός...»

Από την πλευρά του ο Νικήτας συμμετείχε ολοψύχως στη σεμνή τελετή. Ο λόγος του ήταν πλούσιος σε μελό, με τις αναφορές στο κοινό ιδεολογικό παρελθόν τους των δύο ανδρών, η δε φωνή του θαρρείς ότι θα έσπαζε από ένα ξαφνικό λυγμό...

Μίσος αβυσσαλέο...

«Οταν κοιτάζονται στα μάτια και απέχουν λιγότερο από τρία μέτρα, σε πληροφορώ, αγαπητέ μου, ότι όποια μύγα πετάξει ανάμεσά τους, πέφτει αμέσως ψόφια. Ακόμη και αλογόμυγα...». Λόγοι κοινοβουλευτικού ανδρός, εγνωσμένης γλαφυρότητος, με τους οποίους περιγράφει την θαυμάσια σχέση, αυτό τον καιρό, μεταξύ Βάσως και Γιώργου Παπακωνσταντίνου.

Βαρέα ανθυγιεινά

Το θέαμα του αντιπροέδρου Θόδωρου Πάγκαλου, καθώς προσήρχετο ασθμαίνων χθες στο Κοινοβούλιο, φορώντας μόνον ένα μαύρο μπλουζάκι. (Εννοείται και παντελόνια και παπούτσια κ.λπ.).