»Τη χρονια που εφυγε ο Zοζε Σαραμαγκου

της Μαρίας Χούκλη Protagon.gr

Όταν διάβασα την είδηση, ένιωσα σαν να έχασα δικό μου άνθρωπο. Έτσι είχα αισθανθεί όταν «έφυγαν» ο Τάσος Λειβαδίτης και ο Μανώλης Αναγνωστάκης. Τον ανακάλυψα μετά το Νομπέλ, το 1998 και έκτοτε διάβαζα ό,τι δικό του μεταφραζόταν στα ελληνικά (εξαίσια κατά την άποψή μου από την κυρία Αθηνά Ψυλλιά) «χτίζοντας» τη σχέση μας. Αυτός ο οστεώδης Πορτογάλος μου φαινόταν η ενσάρκωση του fado και της saudade , μια γενναία δόση μεταφυσικής και αθεΐας. Αριστερός, Πολιτικός με το..
Π κεφαλαίο , ήταν φανατικός blog-ακιας στα στερνά του. Κουβαλώντας στο DNA του τον Καμόες και τον Πεσσόα, ανακάλυψε έναν άλλον τρόπο να διεμβολίζει την Ύπαρξη, φιλοσοφικό και ταυτόχρονα χωμάτινο, χαμηλόφωνο αλλά και πυρετικό, αλληγορικό αλλά και κοφτερό, πάντοτε συμπονετικό για τα βάσανα της κοινωνίας, για το μυστήριο που λέγεται Άνθρωπος.



Αποδεχόταν νηφάλια ότι ποτέ δεν θα γεμίσει το κενό ανάμεσα στη γέννηση και στο θάνατό μας. Δεν αποδεχόταν την αδικία και κατακεραύνωνε τους φαύλους. Οι ήρωες των βιβλίων του φτιαγμένοι από τα υλικά των προσώπων που τον δημιούργησαν, του άρεσε να λέει. Οι φράσεις που έβγαιναν από το στόμα τους ήταν το μανιφέστο της δικής του κοσμοθεωρίας. «Βάζε όλο σου το είναι στο ελάχιστο που κάνεις» ή «Αυτός που γελιέται περισσότερο είναι αυτός που επιτρέπει να τον ξεγελούν οι άλλοι...» ή «Εκτός από τις κουβέντες των γυναικών, τα όνειρα είναι που κρατούν τον κόσμο δεμένο στην τροχιά του. Κι ακόμη τα όνειρα είναι που του φτιάχνουν μια φεγγαρένια κορόνα, γι' αυτό κι ο ουρανός είναι το θάμβος που υπάρχει μέσα στα κεφάλια των ανθρώπων, για να μην πούμε πως το κεφάλι των ανθρώπων είναι ο ίδιος, ο μοναδικός ουρανός» ή «Σοφός είναι αυτός που αρκείται στο θέαμα του κόσμου».


Μαιτρ της αμφιβολίας, δε δίστασε να βάλει ένα «όχι» στη θέση ενός «ναι» και να αλλάξει την επίσημη ιστορική αλήθεια. Δε δίστασε να μετακίνησε την πατρίδα του και ολόκληρη την Ευρώπη προς το Νότο, είχε όραμα για μια Ευρώπη των λαών και όχι των γραφειοκρατών. «Είμαστε τυφλοί», σκέφτηκε. «Όταν εξευτελίζουμε τη ζωή χρησιμοποιούμε διεστραμμένα τη λογική. Η αξιοπρέπεια της ανθρώπινης ύπαρξης προσβάλλεται καθημερινά από τους κραταιούς του κόσμου μας, το παγκόσμιο ψέμα πήρε τη θέση της πληθυντικής αλήθειας και ο άνθρωπος έπαψε να σέβεται τον εαυτό του όταν έχασε τον σεβασμό του για τον πλησίον... Η αλήθεια είναι απλή: ένας άνθρωπος αναζητεί έναν άλλον άνθρωπο μόνο και μόνο γιατί κατάλαβε πως αυτό είναι το πιο σημαντικό που μπορεί να απαιτήσει η ζωή από μια ανθρώπινη ύπαρξη.»


Θαύμαζε τη φυσική στωικότητα των απλών ανθρώπων απέναντι στη ζωή αλλά σε κάθε δημόσια ομιλία του, ζητούσε από τον κόσμο να θυμώνει και να εξεγείρεται αντί να παραμένει απαθής που είναι -όπως έλεγε- το σύμπτωμα της νόσου από την οποία πάσχει ο σύγχρονος άνθρωπος. Χρήσιμη συμβουλή τη χρονιά που πέθανε ο Ζοζέ Σαραμάγκου. Ένας δικός μου άνθρωπος.