»Του σπρεντ η σταυρωση...

Του ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ ΝΕΑ

Το περασμένο Σάββατο ο Λάζαρος αναστήθηκε μέσα σε ατμόσφαιρα πανηγυρική. Η χώρα ζούσε κάτι σαν ηρωικό φινάλε ταινίας γουέστερν, με ένα γεμάτο, ευρωπαϊκό πιστόλι στο τραπέζι, μη τυχόν και τολμήσουν να πλησιάσουν κερδοσκόποι, και τον τραπεζίτη Τρισέ στον ρόλο του ιππικού, την τελευταία στιγμή να σώζει το κορίτσι (στην περίπτωσή μας τις ελληνικές τράπεζες). Μα, πριν μαραθούν τα βάγια της Κυριακής, μια ατμόσφαιρα αχράντων παθών είχε απλωθεί πάνω από τη χώρα. Είχαμε, πρώτα, έναν απροσδόκητα λιτό μυστικό δείπνο των αγορών με ελληνικά ομόλογα. Ύστερα το φιλί του Ιούδα (με τη μορφή του οίκου Μούντις) να υποβαθμίζει τις ..τράπεζες. Κατόπιν μια προσευχή στο όρος των Ελαιών, στα γραφεία του ΔΝΤ. Και, τέλος, είχαμε τον Γολγοθά των σπρεντ- αυτών των καταραμένων σπρεντ που το έθνος τσεκάρει κάθε μέρα με αγωνία, όπως κάποτε, την εποχή της χρηματιστηριακής τρέλας, ξυπνούσε και κοιμόταν με τον δείκτη Ντάου Τζόουνς. Τα σπρεντ λοιπόν, συνέχισαν να σέρνουν στον ανήφορο τον σταυρό του μαρτυρίου τους, προς κάποιον κρανίου τόπο, με τις σομόν σελίδες του κόσμου, στο μεταξύ, να μας κερνούν χολή και όξος.
Και γιατί όλα αυτά;
Μια εξήγηση θα ήταν ότι επενδύθηκαν πολλά- επικοινωνιακά, τουλάχιστον- σε μια ευρωπαϊκή ασπίδα, η οποία θα έριχνε, με μαγικό τρόπο, τα επιτόκια, και η οποία εν τέλει αποδείχθηκε λιγότερο ασπίδα προστασίας για την Ελλάδα και περισσότερο ομολογία απροθυμίας και αδυναμίας της Ευρώπης να λύσει τα προβλήματά της με τις δικές της δυνάμεις και να εξισορροπήσει τις εγγενείς της ανισορροπίες. Και, το χειρότερο, η απόφαση που προέκυψε από τον γαλλογερμανικό συμβιβασμό, σκοτεινή σαν χρησμός μαντείου, επιβάρυνε τα ελληνικά ομόλογα με ένα πρόσθετο «πρίμιουμ» κινδύνου - του κινδύνου μιας ενδεχόμενης αναδιαπραγμάτευσης του ελληνικού χρέους, ύστερα από παρέμβαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Μια δεύτερη εξήγηση θα μπορούσε να είναι ότι οι «αγορές» δυσπιστούν και αμφιβάλλουν ακόμη. Και μάλιστα δεν αμφιβάλλουν πια για το κατά πόσον η χώρα θα εφαρμόσει όντως τα μέτρα που εξήγγειλε για να περιορίσει τα ελλείμματά της, αλλά για το κατά πόσον οι αδύναμοι ώμοι της ελληνικής οικονομίας θα αντέξουν το βάρος ενός εκρηκτικού χρέους, όταν τα ελλείμματα θα έχουν περιοριστεί, αλλά μαζί θα έχει εγκατασταθεί μια βαθιά ύφεση στην ελληνική οικονομία και θα έχει συρρικνωθεί το ΑΕΠ.
Έχει ακουστεί και μια τρίτη εξήγηση. Πως η Ελλάδα σήμερα είναι ένα καναρίνι σε ανθρακωρυχείο. Πως, δηλαδή, τα προβλήματά της παρατηρούνται με τόση προσοχή και νευρικότητα από τις «αγορές», όχι γιατί είναι τόσο σημαντική από μόνη της η ελληνική περίπτωση, αλλά γιατί εκλαμβάνεται ως σήμα κινδύνου για μια ενδεχόμενη παλινδρόμηση της διεθνούς κρίσης. Πως μας κοιτούν δηλαδή όπως οι ανθρακωρύχοι κοιτούσαν το καναρίνι τους: αν το πουλί ψοφήσει, σημαίνει ότι ο αέρας στις στοές έχει γίνει επικίνδυνος και πρέπει να τρέξουν...
Στο μεταξύ, και ανεξάρτητα από εξηγήσεις, οι περίφημες αγορές συνεχίζουν να συμπεριφέρονται στην Ελλάδα όπως ο κυνικός ντίλερ στον εξαρτημένο πελάτη του, που δεν δείχνει ικανότητα ή διάθεση να απεξαρτηθεί και που ο οργανισμός του χρειάζεται όλο και μεγαλύτερες δόσεις.
Στην περίπτωσή μας, χρειαζόμαστε 170 δισ. δανεικά μέσα στα επόμενα δυόμισι χρόνια. Κι αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Μπορούν, όμως, να αλλάξουν όλα τα άλλα. Και το γεγονός ότι καμία ευρω-ασπίδα δεν αποδείχθηκε ικανή να ρίξει τα επιτόκια και το γεγονός ότι τα σπρεντ συνεχίζουν να τραβούν τον ανήφορο, μπορεί να αποδειχθεί ευλογία. Να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε πως κανένα «κόλπο», κανένα σωσίβιο, κανένας από μηχανής (ευρωπαϊκής ή άλλης μηχανής) θεός δεν μπορεί να μας απαλλάξει από την υποχρέωση να αλλάξουμε και να τ΄ αλλάξουμε όλα, ώστε να αντιμετωπίσουμε όχι το σύμπτωμα (την εξάρτηση από τα δανεικά) αλλά το πραγματικό πρόβλημα, το κινούν αίτιο- τις πολιτικές και οικονομικές αιτίες αυτής της θανάσιμης εξάρτησης από τα δανεικά.