»Προσωπα

Της Pιτσας Mασουρα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Λέμε: αυτός είναι ανθρωπιστής ή ο ανθρωπισμός του τάδε μάς ξεπερνά. Ο καθημερινός άνθρωπος, άσχετα αν συστηματικά το αποφεύγει, έχει συχνά την ευκαιρία να αναδείξει το ανθρωπιστικό κομμάτι του εαυτού του. Στη σημερινή εποχή οι ευκαιρίες είναι πολλές. Βεβαίως δεν αποκαλούμε κάποιον ανθρωπιστή επειδή έβγαλε από το πορτοφόλι του δύο ευρώ και τα προσέφερε στον τηλεμαραθώνιο για την Αϊτή, ούτε επειδή άφησε έναν Πακιστανό να του καθαρίσει τα τζάμια του αυτοκινήτου του. Αυτό θα το έλεγα συμπόνια ή στιγμιαία συναισθηματική φόρτιση. Ο τίτλος του ...ανθρωπιστή κερδίζεται μέσα από έντονες δράσεις που αφορούν τον άνθρωπο, αλλά δεν είναι συνδεδεμένες με θρησκευτικές επιταγές. Δεν είναι δηλαδή ο φόβος της μεταθανάτιας τιμωρίας που ωθεί κάποιον να στραφεί προς τον άνθρωπο, βοηθώντας τον άμεσα ή έμμεσα. Δεν είναι η τάση για κοινωνική επίδειξη, η οποία ανάγεται στη σφαίρα της φιλανθρωπίας. Η στάση ζωής του ανθρωπιστή είναι και πολιτική. Είναι ο παθιασμένος οπαδός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο ακτιβιστής των αξιών ζωής, αυτός που παραμένει προσδεμένος στην πολιτική διαθήκη του Χάουαρντ Ζιν (φωτ.), «You can’t be neutral on a moving train» (Ο δάσκαλος Χάουαρντ Ζιν πέθανε την περασμένη εβδομάδα, στα 87 του).

Ο όρος ουμανιστής - ανθρωπιστής χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά τον 14ο αιώνα και αφορούσε όσους δίδασκαν ηθική φιλοσοφία, ρητορική και ποίηση. Ο ουμανισμός -τότε- έδινε ιδιαίτερη έμφαση στον λόγο και την έρευνα και αμφισβητούσε τη θεολογική παράδοση που εξύψωνε το θείο και υποβίβαζε κάθε τι γήινο ως αμαρτωλό. Ο Αλσατός θεολόγος Αλμπέρτο Σβάιτσερ (φωτ.) πίστευε ότι ανθρωπισμός σημαίνει να μη θυσιάζεις ποτέ και για τίποτα ένα ανθρώπινο ον. Η κοσμοθεωρία του είχε κτιστεί πάνω στην ιδέα του σεβασμού της ζωής, το υπέρτατο ιδανικό. «Είμαι ζωή που θέλει να ζήσει, στον μέσον μιας ζωής που επίσης θέλει να ζήσει», γράφει στη «Φιλοσοφία του Πολιτισμού». Στις Ηνωμένες Πολιτείες λειτουργεί η Αμερικανική Ανθρωπιστική Εταιρεία (American Humanist Association). Στην ιστοσελίδα της και στο «Ποιοι είμαστε» διαβάζουμε το εξής: «Στόχος μας είναι η προώθηση μιας προοδευτικής κοινωνίας όπου το να είναι κάποιος καλά χωρίς τον Θεό είναι ένας αποδεκτός τρόπος ζωής. Το δείχνουμε, υποστηρίζοντας τις πολιτικές ελευθερίες και τις κοσμικές κυβερνήσεις, όπως το δείχνουμε και μέσα από τη συνεχή βελτίωση της ανθρωπιστικής κοσμοθεωρίας, η οποία στηρίζεται στη φιλοσοφία του Διαφωτισμού…». Από την περασμένη άνοιξη επίτιμος πρόεδρος της Εταιρείας είναι ο διάσημος Αμερικανός συγγραφέας Γκορ Βιντάλ.

Εκκεντρικός, αντιδραστικός, θρασύς, προβοκάτορας, μισάνθρωπος και θεωρητικός της συνωμοσίας. Ο Γκορ Βιντάλ δεν αντιδρά σε κανέναν από τους χαρακτηρισμούς. Δεν του αρέσει ο τελευταίος, όμως. Δεν είμαι θεωρητικός της συνωμοσίας, λέει σε συνέντευξή του στην Τζένιφερ Μπάρντι και τον Ντέιβιντ Νιοζ στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Humanist». Αναλυτής της συνωμοσίας είμαι. Ο Βιντάλ πιστεύει ότι ο ανθρωπισμός είναι ό,τι έχει απομείνει από την εποχή του Διαφωτισμού, εκεί όπου ανήκει ο Τόμας Τζέφερσον (φωτ.). «Είστε άθεος; Αυτό πρεσβεύει ο ουμανισμός;» ρωτάει η Τζένιφερ Μπάρντι. «Νομίζω ναι, αλλά έχω την αίσθηση ότι είναι καλύτερα να στηριζόμαστε στο Σύνταγμά μας. Ολος ο Τόμας Τζέφερσον είναι ανθρωπισμός. Υπήρξα πάντοτε υποστηρικτής του Συντάγματος, ακριβώς επειδή είμαι οπαδός του Τζέφερσον», λέει ο Βιντάλ. Μιλάει και δεν κρύβει την ανησυχία του για τον εναγκαλισμό της Αμερικής με τη συντηρητική θρησκεία. Ακόμη και οι Δημοκρατικοί που αριστερίζουν, αλληθωρίζουν προς τις αιχμηρές γωνίες της θρησκείας γιατί προσδοκούν ψήφους. Οι ανθρωπιστές, λέει, πρέπει να γίνουν προσηλυτιστές. Αλλά πώς θα πείσεις μια κοινωνία που με λίγη τηλεόραση, λίγο καλό φαγητό σιωπά, βυθίζεται, αδιαφορεί; «Αυτό που με καίει, είναι ότι σ’ αυτή τη χώρα κανείς δεν μπορεί να συγκροτήσει μια σκέψη και ξέρετε γιατί; Γιατί η Αμερική έχει το χειρότερο εκπαιδευτικό σύστημα που επινοήθηκε ποτέ από μια τέτοια μεγάλη χώρα». «Θεωρείτε ότι υπάρχουν ανθρωπιστικοί λόγοι στην προσπάθεια εξάλειψης των Ταλιμπάν;» τον ρωτούν οι δημοσιογράφοι. «Θα κάνω μια αναφορά στον Ανταμς, τον 6ο πρόεδρο των ΗΠΑ. Κάποτε ρωτήθηκε αν οι ΗΠΑ θα ακολουθούσαν ποτέ τους Ευρωπαίους σε μια πρωτοβουλία που θα πετούσε έξω από την Ελλάδα τους Τούρκους. Κοιτάξτε, τους είπε, οι ΗΠΑ δεν είναι πολεμιστές, δεν είναι παλατιανοί που ηγούνται μιας ομάδας για να σκοτώσουν ξένα τέρατα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα πολεμήσουν παρά μόνον κάτω από τη δική τους σημαία γιατί αν πράξουμε το αντίθετο, θα είμαστε οι ερωμένες της Γης και θα χάσουμε τις ψυχές μας. Λοιπόν, είμαι άνθρωπος του Τζον Κουίνσι Ανταμς!»…

Ας μην αναζητήσουμε ερμηνείες. Προφανώς κάτι δεν κατανοούμε σωστά εμείς οι άλλοι πολίτες της Γης!