»Τιμωρια και ανταμοιβη

Του ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ ΝΕΑ

Πέρυσι τέτοιον καιρό ακούγαμε από τα επισημότερα χείλη ότι η ελληνική οικονομία, δόξα τω Θεώ, «επιδεικνύει ισχυρές αντοχές» απέναντι στη διεθνή οικονομική κρίση, ισχυρότερες απ΄ ό,τι άλλες χώρες. Διότι, οι τυχεροί εμείς, είχαμε μια οικονομία «θωρακισμένη από τις μεταρρυθμίσεις των τελευταίων χρόνων», τις οποίες είχε εμπνευστεί ο πάνσοφός μας κυβερνήτης.
Δεν πέρασε ένας χρόνος και ακούσαμε, από τα επισημότερα χείλη και πάλι, ότι ζούμε τη χειρότερη κρίση από τη... μεταπολίτευση. Και στον διεθνή Τύπο διαβάζουμε, κάθε μέρα, πρόωρες νεκρολογίες για τη «θωρακισμένη» οικονομία μας, που είναι η «ντροπή της Ευρώπης», ο «αδύναμος κρίκος» της, μια χώραΛίμαν μπράδερς. Μια χώρα που έχει ήδη χρεοκοπήσει και- όπως το κανόνι της Λίμαν παρέσυρε στον όλεθρο την παγκόσμια οικονομία, έτσι και το ελληνικό φαλιμέντο θα συμπαρασύρει την αγορά των ομολόγων, τον Νότο της Ευρώπης και το ευρώ το ίδιο. Η απόσταση ανάμεσα στις δύο εικόνες για την ελληνική οικονομία δίνει με ακρίβεια τη διάμετρο της μαύρης τρύπας που αποτέλεσε η καραμανλική πενταετία για τη χώρα. Μέσα σε πέντε χρόνια το δημόσιο χρέος αυγάτισε με πρωτοφανή ρυθμό, οι καταναλωτικές, αντι-παραγωγικές, παρασιτικές και πελατειακές δαπάνες του κράτους αυξήθηκαν τρομακτικά, και σε απόλυτους αριθμούς και ως ποσοστό του ΑΕΠ, τα χρέη των νοσοκομείων διπλασιάστηκαν, το έλλειμμα εκτροχιάστηκε, η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας καταβαραθρώθηκε τριάντα θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη, η θέση μας στην παγκόσμια κλίμακα διαφθοράς, αντίθετα, κέρδισε αρκετούς πόντους, και η αξιοπιστία του κράτους και των στατιστικών του μετετράπη, από απογραφής αρχομένη, σε φαρσοκωμωδία.
Κάπως έτσι η «θωρακισμένη», πέρυσι, ελληνική οικονομία αποδείχθηκε εντελώς ξεβράκωτη, έναν χρόνο αργότερα, στις ορέξεις των κερδοσκόπων, οι οποίοι επιτέθηκαν με βία στο μικρό γαλάζιο πιόνι που βρέθηκε εκτεθειμένο στη σκακιέρα, για να ανοίξουν δρόμο προς τον πραγματικό στόχο τους στην παρτίδα αυτή, τη βασίλισσα της σκακιέρας, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στη Φρανκφούρτη.
Κάπως έτσι βρεθήκαμε κι εμείς στις δαγκάνες ενός προγράμματος λιτότητας- του τέταρτου από τη μεταπολίτευση.
Το πρώτο, τη δεκαετία του ΄70, το επέβαλε η προσπάθεια ανάταξης μιας χώρας που έβγαινε από τη δικτατορία κοινωνικά και οικονομικά κατεστραμμένη κι έπρεπε να προσαρμοστεί σ΄ έναν κόσμο που συντάρασσαν δύο αλλεπάλληλα κύματα πετρελαϊκών κρίσεων. Το δεύτερο, τη δεκαετία του ΄80, που εγκαταλείφθηκε στα μισά του δρόμου, το επέβαλε η ανάγκη να καλυφθούν, εκ των υστέρων, τα πελώρια ανοίγματα του κοινωνικού αναδασμού της πρώτης τετραετίας ΠΑΣΟΚ. Το τρίτο, τη δεκαετία του ΄90, συνέδεσε την αποτροπή της χρεοκοπίας με τον στόχο της ένταξης στο ευρώ.
Κατά κάποιον τρόπο, λοιπόν, τις τρεις προηγούμενες φορές που η λιτότητα μάς χτύπησε την πόρτα, το πικρό φάρμακο το συνόδευε τουλάχιστον μια θετική προοπτική, μια ελπίδα, μια υπόσχεση. Είναι η πρώτη φορά που το φάρμακο μάς σερβίρεται χωρίς γλυκαντικά, όχι ως αναγκαίο κακό εν όψει κάποιας μελλοντικής ανταμοιβής, αλλά απλώς ως τιμωρία για παλιές αμαρτίες.
Ποιες αμαρτίες πληρώνουμε;
Πληρώνουμε, βέβαια, τις αμαρτίες του ανέμελου και ασυμμάζευτου πολιτικαντισμού που χαρακτήρισε την πενταετία Καραμανλή, τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό και την εκμηδένιση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Αλλά όχι μόνον αυτές.
Πληρώνουμε, επίσης, μια ευρύτερη, δεκαετή αδυναμία προσαρμογής της χώρας στο περιβάλλον ευρώ, σε ένα περιβάλλον που προσέφερε πρωτοφανή αναπτυξιακά εργαλεία νομισματικής σταθερότητας και χαμηλών επιτοκίων αλλά, από την άλλη, μας εξέθετε στον διεθνή ανταγωνισμό χωρίς τα παραδοσιακά νομισματικά μέσα προστασίας. Και πληρώνουμε- κι εμείς όπως και οι άλλες αδύναμες οικονομίες της ευρωπαϊκής περιφέρειας- τις δομικές ανισορροπίες στην αρχιτεκτονική του κοινού νομίσματος και, προπάντων, την ανισορροπία ανάμεσα σε ένα ισχυρό ενιαίο νόμισμα και μια ασθενή πολιτική ένωση.
Όλοι καταλαβαίνουμε ότι οι αμαρτίες πληρώνονται- έστω κι αν είναι άλλων αμαρτίες. Γι΄ αυτό και η αναγκαιότητα των μέτρων από ελάχιστους αμφισβητήθηκε. Αλλά αυτό δεν φτάνει. Για να βγει κάτι θετικό από την περιπέτεια στην οποία έχουμε μπει, χρειαζόμαστε όχι μόνο μια αίσθηση δικαιοσύνης, δίκαιης κατανομής της τιμωρίας. Χρειαζόμαστε, προπάντων, μια ελπίδα. Να πιστέψουμε δηλαδή ότι μετά τα τρία πέτρινα χρόνια που έρχονται, μια πραγματική αλλαγή θα έχει συντελεστεί!