»Μεγαλος Ασθενης

Ι. Κ. Πρετεντέρης Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2009 ΒΗΜΑ

Στις πέντε εβδομάδες της διακυβέρνησης του ΠαΣοΚ, μου δημιουργείται η εντύπωση ότι πίσω από όλες τις ενέργειες (ακόμη και πίσω από τις παραλείψεις...) της κυβέρνησης κρύβεται μια κοινή ιδέα: Οτι ο «Μεγάλος Ασθενής» της σύγχρονης Ελλάδας είναι το κράτος. Και ότι αν δεν φτιάξει το κράτος, κανένα από τα επί μέρους προβλήματα της κοινωνίας και της οικονομίας δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Αν η εντύπωση αυτή είναι ορθή, τότε πρόκειται για την πιο ευχάριστη μετεκλογική έκπληξη που μας επεφύλασσε το ΠαΣοΚ. Διότι η διαπίστωση είναι σίγουρα ορθή. Και το ζητούμενο πλέον είναι πώς μια ορθή διαπίστωση θα μετατραπεί σε πολιτική.

Εδώ, υπάρχουν τα καλά και τα κακά νέα.

Τα καλά νέα είναι ότι η νέα κυβέρνηση φαίνεται να αντιμετωπίζει το πρόβλημα αν όχι με μέθοδο, τουλάχιστον με ορισμένες αρχές. Και σίγουρα χωρίς τις μεγαλοστομίες των προκατόχων της περί «επανιδρύσεως του κράτους». Είναι προφανές ότι... ένα κράτος δεν επανιδρύεται: Θα είναι μεγάλο επίτευγμα αν έστω μεταρρυθμιστεί.

Τα κακά νέα είναι ότι «το βαθύ κράτος» ταυτίζεται συνήθως με «το βαθύ ΠαΣοΚ». Με αυτό το συνδικαλιστικό και κρατικό κύκλωμα το οποίο αποτέλεσε πολύ συχνά την «αιχμή του δόρατος» της σημερινής κυβερνητικής παράταξης και το οποίο στήριξε αποφασιστικά και αποτελεσματικά τον σημερινό Πρωθυπουργό στην εσωκομματική αντιπαράθεση του 2007.

Αυτό το κύκλωμα είναι τόσο κυρίαρχο ώστε συχνά για το ΠαΣοΚ το «κοινωνικό» ταυτίζεται με το «κρατικό». Ευτυχώς, ο Γ. Παπανδρέου από την αρχή της πολιτικής σταδιοδρομίας του ουδέποτε υιοθέτησε τέτοιες ιδέες και ούτε συντάχθηκε ποτέ (αν εξαιρέσει κανείς τη συγκυρία του 2007) με τους εκφραστές τους. Υπό αυτή την έννοια, όλες οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για να ξεκινήσει μια σοβαρή προσπάθεια αναμόρφωσης του κρατικού μηχανισμού. Η οποία, για να είμαστε απολύτως σαφείς, αποκλείεται να επιτύχει αν δεν αναμορφωθούν και αυτοί που τον υπηρετούν. Διότι ένα κράτος είναι υπόθεση δομών, ναι. Αλλά και υπόθεση ανθρώπων.

Οταν, για παράδειγμα, οι δημόσιοι υπάλληλοι λογοδοτούν σε πειθαρχικά συμβούλια που αποτελούνται από συνδικαλιστές, όταν η αξιολογική ιεραρχία έχει καταργηθεί, τότε στο Δημόσιο δεν μπορεί να υπάρξει ούτε έλεγχος ούτε αξιοκρατία. Και τόσο ο έλεγχος όσο και η αξιοκρατία είναι απαραίτητα συστατικά ώστε να αποκτήσουμε ένα κράτος δημόσιων λειτουργών και όχι δημοσίων υπαλλήλων, ένα κράτος διαφορετικό από αυτό που ξέραμε ως τώρα.