Σάββατο 2 Απριλίου 2011

»Το κερατο σωζει

του Δημήτρη Καμπουράκη http://www.enet.gr/?i=news.el.oikonomia&id=264438


Ξεκινώ με μία παραδοχή, την οποία θεωρώ πέραν πάσης συζητήσεως: Το επιλεγόμενο κέρατο, είναι ένας μηχανισμός εκτόνωσης των αδιεξόδων του γάμου, ως εκ' τούτου μηχανισμός ταγμένος στην υπηρεσία της μακροημέρευσης του ιερού θεσμού του γάμου. Πριν επαναστατήσετε από... το πρώιμο συμπέρασμα, κοιτάξτε πίσω σας, γύρω σας, μέσα σας. Αν καταφέρετε να προσπεράσετε τα σμιχτά φρύδια των ηθικολόγων, τα επιφωνήματα φρίκης των ευνουχισμένων και τους αφορισμούς των ρασοφόρων, δεν θα δείτε παρά τη (σχεδόν) καθολική επιβεβαίωση αυτού του βέβηλου αξιώματος. Ας είμαστε ειλικρινείς: Το κέρατο είναι ο βόθρος του μεγάρου που ονομάζεται γάμος. Βουλώστε τον και το παλάτι θα γεμίσει σκατά. Υπάρχουν φυσικά οι εξαιρέσεις: Κάποιοι γάμοι πορεύτηkαν (κατά δήλωση πάντα) σε μια διαρκή λεωφόρο αγνότητας, δίχως να αντιμετωπίσουν ποτέ πρόβλημα απιστίας. Μερικοί χωρίς να διανοηθούν καν τέτοια πιθανότητα. Τυχεροί άνθρωποι. Βρήκαν τον τρόπο, είτε να αγαπιούνται παράφορα είτε να κρύβονται αποτελεσματικότατα. Αποτελούν μια μικρή μειοψηφία, της οποίας τα στέρεα προτερήματα αξίζουν κάθε έπαινο. Θα στοιχημάτιζα όλες μου τις οικονομίες στα οικογενειακά τους επιτεύγματα, αλλά δεν θα ποντάριζα ούτε μισό ευρώ στο μονογαμικό περιεχόμενο των ύστερων αναμνήσεων τους ή των μοναχικών φαντασιώσεων τους. Χωρίς να θέλω να προσβάλω τις πεποιθήσεις και τις διαβεβαιώσεις τους, δεν πιστεύω σχεδόν κανέναν τους. Τους παρακαλώ να υιοθετήσουν την ίδια συμπεριφορά και απέναντι μου. Να μην προσβάλουν τη νοημοσύνη και το ένστικτο μου, με ηθικολογικά παραδείγματα προσωπικής δήθεν αρετής. Υπάρχουν επίσης και οι αντίθετες εξαιρέσεις του αξιώματος «το κέρατο σώζει»: Κάποιοι γάμοι κεραυνοβολούνται από την ξαφνική αποκάλυψη της απιστίας και μετατρέπονται σε θλιβερά αποκαΐδια μέσα σε μια στιγμή. Άλλοι παθαίνουν χρόνια εκφυλιστική ασθένεια, η οποία συνήθως αποδίδεται στην επαναλαμβανόμενη έκθεση των συζύγων στην αμαρτωλή ακτινοβολία της απιστίας. Μην απατάστε. Η διάλυση των γάμων αυτών δεν ήταν θέμα ηθικής, αλλά μηχανισμός φυσικής επιλογής. Ο θάνατος τους ήταν στατιστικά αναπόφευκτος, καθότι υπήρχε εκ' γενετοίς βλάβη στον πυρήνα της συν-ένωσης των ανθρώπων. Η ευλογία του παπά δεν είναι από μόνη της ικανή να δημιουργήσει στον γάμο έναν ισχυρό μηχανισμό αντιμετώπισης κρίσεων, ούτε να του μεταλαμπαδεύσει το χάρισμα της αθρόας γέννησης αντισωμάτων, τα οποία θα αναλάβουν την άμυνα στις έξωθεν επιθέσεις. Μην ρωτήσετε γιατί θεωρώ νομοτέλεια την εκδήλωση εξωτερικών επιθέσεων. Είναι σα να ρωτά ο λαγός γιατί είναι επικίνδυνο να λιάζεται στη μέση του χωραφιού μεσούσης της κυνηγετικής περιόδου. Όπως όμως ο λαγός δε μπορεί να ζήσει αιωνίως χωμένος στα σκοτάδια της τρύπας του, έτσι και ο γάμος δεν μπορεί να πορευτεί μέσα στην ασφάλεια μιας ανεπηρέαστης γυάλας, αποστασιοποιημένος από τα επιθετικά ήθη μιας κοινωνίας της οποίας αποτελεί το βασικότερο κύτταρο. Οι επιδρομές των πειρασμών είναι αναπόφευκτες. Η αποδοχή τους πάλι, είναι τόσο πιθανή όσο μεγαλύτερο είναι το φορτίο της βαρεμάρας που έχει γεννήσει η πολύχρονη συμβίωση των δύο. Η βαρεμάρα είναι μια χρόνια και συνεχώς επιβαρυνόμενη κατάσταση. Η απιστία (στην έναρξη της τουλάχιστον) είναι μια στιγμιαία λυτρωτική εκτόνωση. Η συνύπαρξη τους συμβάλλει στην επίτευξη βραχυπρόθεσμης ισορροπίας του συστήματος. Αν όντως επιθυμείτε να κατανοήσετε τα ψυχικά και εγκεφαλικά λαγούμια που οδηγούν στο κέρατο, μην πέσετε στην παγίδα της ηθικολογίας. Προτιμήστε να το δείτε σαν μια εναγώνια υποσυνείδητη αναζήτηση ενός νέου σημείου ισορροπίας, ανθρώπων που κατέληξαν να ταλανίζονται και να αποξηραίνονται μέσα στην συμβίωση. Οι αρμοί του πάλαι ποτέ ζηλευτού γαμήλιου οικοδομήματος, παρά τις πιθανές προσπάθειες των καλοπροαίρετων, με τον καιρό αποδομούνται και η ζωντάνια τους βαίνει διαρκώς μειούμενη. Τα δοκάρια αλλού χαλαρώνουν επικίνδυνα κι αλλού γίνονται τόσο αρτηριοσκληρωτικά που χάνουν κάθε ελαστικότητα. Τότε, είναι απλώς ζήτημα συγκυριών και χρόνου να εμφανιστεί μπροστά στο ετοιμόρροπο, ο εργολάβος που θα προσπαθήσει να το πάρει στα γρήγορα και κοψοχρονιά. Η ερευνητική ερωτική φιλοσοφία θα μετεωρίζεται πάντα ανάμεσα σε δύο ακραίες απόψεις. Η μία θεωρεί την κοινωνική επιθετικότητα του καιρού μας τόσο σαρωτική, ώστε κανένας θεσμός παλαιάς κοπής σαν τον γάμο δεν είναι πλέον ικανός να της αντισταθεί. Η θεωρία αυτή αντιλαμβάνεται το κέρατο ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα εξωτερικής επέλασης. Η άλλη θεωρία αντιλαμβάνεται την απιστία ως Καβαφική δημιουργία εσωτερικών Λαιστρυγόνων και Κυκλώπων. Αφού ο γάμος ασυνειδήτως κατασκευάσει το τέρας της απιστίας μέσα του, το στέλνει έξω με εντολή να ξαναμπεί από τις ορθάνοικτες θύρες του. Και από τις δύο ακραίες θεωρήσεις, κρατείστε το αναπόφευκτο του πράγματος. Αυτό το αναπόφευκτο βιώνει και ο απλός άνθρωπος, που δεν ενδιαφέρεται για τα φιλοσοφικά άκρα και δεν καταναλώνεται σε μάταια ερωτήματα του τύπου «η κότα έκανε το αβγό ή το αβγό την κότα». Ο πρωταγωνιστής της καθημερινότητας, είτε βλέπει να φυτρώνουν κέρατα στο κεφάλι του είτε τα κατασκευάζει αυτός για να τα φορέσουν άλλοι, διαπιστώνει πως η απιστία καταφθάνει περίπου σαν φυσικό φαινόμενο. Δε μπορεί να το εξηγήσει, βλέπει όμως ότι το κέρατο τριγυρίζει κάθε γάμο, όπως ένα λιοντάρι τριγυρίζει ένα κοπάδι γαζέλες. Η επίκληση του μηχανισμού φυσικής επιλογής μπορεί να μοιάζει παράδοξη. Η πιθανότερη κατηγορία εναντίον αυτής της θεώρησης των πραγμάτων, εστιάζεται στην θεμελιώδη διαφορά της παλλόμενης ανθρώπινης ψυχής από τους ατσάλινους φυσικούς μηχανισμούς που κινούνται με απρόσωπες νομοτέλειες. Σαχλαμάρες. Ποιός είπε ότι η άρρωστη γαζέλα που ξεσκίζεται από το λιοντάρι στο πλαίσιο της φυσικής επιλογής (για να διατηρηθεί το υγιές γενετικό υλικό του υπόλοιπου κοπαδιού της), δεν νιώθει φρικτό πόνο; Ποιος είπε ότι την ώρα που τρώγεται ζωντανή δεν εκφράζει το πιο δραματικό παράπονο της οικουμένης; Απλώς η φύση δεν ενδιαφέρεται για τις λεπτομέρειες του θανάτου, αλλά για το γεγονός αυτό καθ' εαυτό. Στη σαβάνα της ύπανδρης κοινωνίας μας, χιλιάδες κέρατα φυτρώνουν καθημερινά σε κεφάλια και κάθε δειλινό μερικοί από τους κερασφόρους γάμους πεθαίνουν. Κάθε τέτοιος θάνατος κουβαλάει ένα βαρύ συναισθηματικό φορτίο, το αριθμητικό άθροισμα τους όμως δεν σωρεύει στην κοινωνία αντίστοιχο άθροισμα πόνου. Θα βουλιάζαμε. Τριάντα διαζύγια είναι τριάντα διαφορετικές δραματικές περιπτώσεις, αλλά για τον δικηγόρο που τα αναλαμβάνει είναι τριάντα μονότονες επαναλήψεις του ίδιου μοτίβου. Γι' αυτόν, μόνο η στατιστική και η μακρο-οικονομία έχουν σημασία. Η κυριαρχία της μακρο-οικονομίας δεν αναιρεί την αξία της μικρο-οικονομίας. Η καθολικότητα της απιστίας που διαπερνά την εποχή μας, δεν καταργεί την ιδιαιτερότητα και τη γοητεία που εμπεριέχει κάθε κεράτωμα ξεχωριστά. Ακόμα κι αν σε τελευταία ανάλυση όλοι μας υπαγόμαστε στον ενιαίο νόμο της απιστίας, ο άνδρας κερατώνει για άλλο λόγο και με άλλο τρόπο από τη γυναίκα. Επίσης, οι ξεχωριστές φυλές των ανδρών και των γυναικών διαπερνιούνται από αξιοπρόσεκτες διαφορές στο πως παίζουν τον επάλληλο ρόλο του θύτη και του θύματος, μέσα στο πεδίο της φυσικής επιλογής. Οι απλοποιήσεις δεν έχουν θέση εδώ. Οι περισσότεροι και οι περισσότερες από μας, είμεθα περιπατητές τρισανώμαλων και όχι ευθύγραμμων μονοπατιών. Διότι όλοι ζούμε στο δικό μας μέγαρο, αλλά παραλλήλως λαθροβιούμε σε κάποιο βόθρο του παρακάτω τετραγώνου. Αλλά και στον δικό μας βόθρο, κάποιος άλλος (εν' αγνοία μας;) φροντίζει για την καθαριότητα και την ισορροπία του δικού μας μεγάρου. (Συνεχίζεται)

Δεν υπάρχουν σχόλια: