»«Τους σιχαινομαι ολους»

του Κώστα Γιαννακίδη Ο Τζίμης Πανούσης στο protagon.gr
Φωτογραφίες Μαρία Μαράκη

Την πρώτη φορά που άκουσα τραγούδι του Τζίμη Πανούση με μάλωσε η μάνα μου. Ηταν αρχές των '80ς, όταν η ιστορική κασέτα με τις «Μουσικές Ταξιαρχίες» τρύπωσε σε φοιτητικά κασετόφωνα και μαθητικά Walkman. Τριάντα χρόνια μετά, ο Τζίμης, είναι ένας καλλιτέχνης που θέλεις να τον γνωρίσεις στα παιδιά σου. Δεν είναι ο καλλιτέχνης που άλλαξε, είναι η εποχή τόσο σκάρτη. Και ο Πανούσης μπορεί να χωρέσει μία εποχή μέσα σε... μία ατάκα. Μεταξύ μας, ως καλλιτέχνης δεν είναι συνεπής με τη δημιουργία. Γράφει τραγούδια, αλλά δεν τα κυκλοφορεί. Ομως μπορείς να πάρεις κομμάτια που έγραψε πριν από είκοσι χρόνια και να τα προβάλλεις πάνω στο σκισμένο πανί των ημερών μας. Μου λέει ότι παλαιότερα, όταν τον δέσμευαν συμβόλαια με τη δισκογραφική εταιρία, είχε και μια συνέπεια στη μουσική δημιουργία. Τώρα δεν υπάρχει αυτή η πίεση, δεν ζορίζει και ο ίδιος τον εαυτό του. Άλλωστε θεωρεί ότι ο δημόσιος λόγος, μπροστά στο ραδιοφωνικό μικρόφωνο, είναι πιο ενδιαφέρουσα υπόθεση από την καλλιτεχνική δημιουργία. Εκεί, δίπλα στο μικρόφωνο του Ράδιο 9, τον συναντήσαμε με τη Μαρία Μαράκη.Δεν νομίζεις ότι αδικείσαι ως καλλιτέχνης; Κανένας δεν σε αντιμετωπίζει ως μουσικό.Λογικό. Τα άλλα που κάνω και λέω έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον...Δίσκο πότε θα βγάλεις;Μα γράφω συνέχεια. Απλώς δεν τα κυκλοφορώ.Γιατί δεν τα σπρώχνεις όπως ο Πάριος ή ο Πλιάτσικας; Μπορείς να τα δώσεις και εντελώς δωρεάν στον κόσμο...Φιλανθρωπία θα κάνουμε; Σιχαίνομαι τη φιλανθρωπία. Αλλά, εντάξει, κάποτε θα έρθει μία κατάλληλη στιγμή και θα τα βγάλω...Ποιο είναι το καλύτερο τραγούδι που έχεις γράψει;Δεν μου αρέσει κανένα τραγούδι από τα δικά μου.Ούτε το Γυφτάκι;Αντε, το Γυφτάκι είναι ένα καλό τραγούδι. Οπως και το «Ενα τραγούδι για τον χειμώνα» με την πρώτη μάνα τραβεστί. Αυτά μπορεί να μου αρέσουν αλλά μόνο όταν έχω τη δυνατότητα να τα ακούσω ως ακροατής...Τι μουσική ακούς;Συνειδητά δεν ακούω μουσική. Ακούω μόνο για τη μικρή μου κόρη, όταν της κάνω μουσική ομοιοπαθητική. Βάζεις στο παιδί να ακούει Ρουβά. Ε, θα το σιχαθεί και δεν θα θέλει να τα ακούει όταν μεγαλώσει. Το έκανα και με το μεγάλο μου γιο και τώρα ακούει και παίζει κάτι περίεργα, trash metal, τέτοια πράγματα. Και μετά στο αυτοκίνητο ακούω μόνο τον ραδιοφωνικό σταθμό στον οποίο εργάζομαι, έτσι για να ξέρω τι γίνεται...Είσαι ένας καλλιτέχνης που δεν έχει πρόσφατο σουξέ και δεν κυκλοφορεί καινούργια πράγματα. Ομως χρειάζεται μέσο για να βρει κάποιος τραπέζι στο «Γυάλινο» που εμφανίζεσαι...Μα εδώ και τριάντα χρόνια έχω δουλέψει πάνω στη σχέση με τον κόσμο. Τώρα ας πούμε παρουσιάζω κομμάτια από όλες τις παραστάσεις μου και ο κόσμος τα βλέπει σαν καινούργια. Ξέρεις τι θα ήθελα; Να με αντιμετωπίζουν όπως τον «Ηλία του 16ου» που το βλέπεις πολλές φορές και δεν προσέχεις καν τι λέει. Είναι κάτι που έχει να κάνει με την αύρα και την προσωπικότητα του πρωταγωνιστή...Τώρα θα μπορούσες να γίνεις κάτι σαν αυτό που συχνά κοροϊδεύεις: το τραγούδι της εποχής, η φωνή της αντίστασης...Μπα, αποκλείεται. Αν δεν σε παίξει το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ δεν έχεις ελπίδα. Και αυτοί στα εκλογικά τους κέντρα πάντα τα ίδια παίζουν εδώ και τριάντα χρόνια...Στ' αλήθεια βάζεις παριζάκι στο φάκελο και τον ρίχνεις στην κάλπη;Φυσικά και το έχω κάνει. Επίσης μου αρέσει και το άλλο: μπαίνω στο παραβάν και κάθομαι μέσα επί ώρα...Εγώ πάντως μπορώ να σου διαβάσω στίχους σου που ακυρώνουν τη διάθεση ανατροπής, βγάζουν συντήρηση. Δηλαδή το «Σαν τον Σαμουήλ στο Κούγκι» μέχρι και που αρέσει στον Καρατζαφέρη...Δεν νομίζω. Σιχαίνομαι οτιδήποτε πατριωτικό. Αυτά που βγαίνουν από μέσα μου δεν είναι ελεγχόμενα, είναι αυθόρμητα. Μπορεί και να βγαίνει μία συντήρηση, μου το έχουν πει και άλλοι. Εχω μία πλευρά βαθιά συντηρητική. Αυτό μου αρέσει γιατί η ακραία συντήρηση είναι επαναστατική. Αλλωστε στην κανονική μου ζωή είμαι ένας τυπικός οικογενειάρχης, μπαμπάς, μονογαμικός. Ο Σαμουήλ στο Κούγκι ήταν ένας χαβαλές καλόγερος. Και εγώ έχω μεγαλώσει με τα κολλήματα μου. Με μάνα στην ΕΠΟΝ, πατέρα στη Μακρόνησο και τη γιαγιά να μου λέει για τη Σμύρνη. Ε, το κατοχικό το έχω μέσα μου...Έχεις πιάσει τον εαυτό σου να συγκινείται με την ελληνική σημαία;Ναι. Μόνο που το ρίγος που αισθανόμαστε χαμηλά στην πλάτη, σε μένα εκδηλώνεται λίγο πιο κάτω και φεύγει δια της φυσικής οδού. Οχι, ποτέ δεν συγκινήθηκα. Και αυτό το θεωρώ ελάττωμα. Δεν είμαι οπαδός μίας πατρίδας, μίας ομάδας, μίας θρησκείας και έτσι έχω στερηθεί χαρές. Στο τέλος ζηλεύω αυτούς που έχουν τέτοια πάθη. Εγώ έχω πάθος με το πορνό. Φτιάχνω κολάζ και βίντεο με πορνό, έτσι για να έχω και καλλιτεχνικό άλλοθι. Θεωρώ συναδέλφους μου τους ανθρώπους που δουλεύουν στο πορνό. Το πορνό και το ποδόσφαιρο είναι δύο καταστάσεις στις οποίες δεν μπορώ να συμμετάσχω, αλλά μπορώ να τις δω σαν καθρέφτη της κοινωνίας. Δες ένα ελληνικό πορνό και θα καταλάβεις ότι αυτή η χώρα είναι «Εμείς οι βλάχοι όπως λάχει». Κοίτα και την παράγκα στο ποδόσφαιρο. Την παίρνεις όπως είναι και τη βάζεις στην πολιτική, είναι ακριβώς το ίδιο. Και μετά μου λες να βγάλω δίσκο. Αφού τα πάντα έχουν καταστραφεί, μαζί και η δισκογραφία. Μας έχει διαλύσει η τρόικα εσωτερικού: πολιτικοί, δημοσιοκάφροι πλούσια αμειβόμενοι από εκδότες κατασκευαστές και οι συνδικαλιστές...Πώς βλέπεις να εξελίσσεται αυτή η κρίση; Είναι ικανή η ηγεσία να οδηγήσει στην υπέρβαση της;Πλάκα κάνεις. Στην αρχή, βλέποντας τον Γιώργο, είχαμε πιστέψει ότι πρόκειται για έναν όχι και τόσο έξυπνο γόνο των Παπανδρέου. Ομως αυτός είναι ένα όνειδος, ένα ψοφοδεές άτομο. Φαντάσου ότι οι συμμαθητές του από το σχολείο μου λένε πως ήταν μισάνθρωπος, μόνος του σε μία γωνία και με κακά ελληνικά...Δεν γίνεται αλλιώς. Είναι δύσκολο να σε έχουν ταγμένο να κυβερνήσεις...Οχι. Ο πατέρας του τον απέρριπτε και είχε μία μητέρα υπερπροστατευτική. Χαζό παιδί, μαμά γεμάτο. Στην αρχή νομίζαμε ότι μας έφερε εδώ από χαζομάρα και ανικανότητα. Δεν ήταν, όμως, αυτό...Μα μας έφερε ο Γιώργος εδώ; Εγώ πιστεύω ότι πληρώνουμε τα λάθη των τελευταίων πενήντα ετών...Και όμως, αυτό που ζούμε τώρα με το μνημόνιο, θα μπορούσαμε να το είχαμε αποφύγει αν διατηρούσε κάποιες πατριωτικές αντιστάσεις. Οταν βγάζουν τις αμυγδαλές σε αυτά τα παιδιά, τους αφαιρούν και την τσίπα. Zero tsipa. Είναι χωρίς φιλότιμο, σπαταλάει την αδρεναλίνη στο κανό και ταξιδεύει συνέχεια επειδή μαστουρώνει με το τζετ λαγκ. Αυτός και ο Στρος Καν είναι μεταλλαγμένοι σοσιαλιστές, ταγμένοι να φέρουν εις πέρας συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Ακόμα δεν ξέρω τι είδους επιχειρήσεις, αλλά θα μάθω...Σου αρέσει κανένας υπουργός;Τους σιχαίνομαι όλους. Μας έχουν πετάξει και αυτήν την πατάτα με την πράσινη ανάπτυξη, ενώ στην πραγματικότητα ο Γιώργος και η Μπιρμπίλη έχουν υποσχεθεί χιλιάδες ανεμογεννήτριες σε συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα. Και τώρα θα γεμίσουν τις Κυκλάδες με αυτές, πάει θα καταστρέψουν τα πάντα..Πώς θα είναι η χώρα σε δέκα χρόνια;Θα αλλάξουν πολλά. Αν ισχύουν αυτά που ακούω και διαβάζω για τον ορυκτό και ενεργειακό πλούτο της Ελλάδας, τότε θα μας κάνουν σαν τη Νιγηρία. Θα σκοτωνόμαστε μεταξύ μας και οι πολυεθνικές θα δολοφονούν το περιβάλλον μας. Και με το που ανοίξει η πρώτη πετρελαιοπηγή, θα ανοίξει και θέμα στην Θράκη...Δεν γίνεται να έχουμε πετρέλαια χωρίς πολυεθνικές και συνεκμετάλλευση...Ναι, αλλά κάνε κάτι πατριωτικό, όπως έκανε η Κύπρος με τα δικά της κοιτάσματα...Τώρα που είπες Κύπρος... Πήγες στη συναυλία στον Άγιο Παντελεήμονα;Πήγαν όλοι, κουτσοί, στραβοί. Εγώ δεν μπορούσα, είχε ΜΑΤ. Όμως ένας σοβαρός δημοσιογράφος να υπήρχε, θα έψαχνε το κόστος αυτής της συναυλίας με τους 113 τεχνικούς και τα ακριβά μηχανήματα. Μιλάμε για τεράστιο κόστος. Ας τα έδιναν για να αγοράσουν τουαλέτες στους μετανάστες, αφού έχουμε καταντήσει μια αποθήκη ψυχών -ας ζήσουν οι άνθρωποι με στοιχειώδη αξιοπρέπεια...Έχεις καμιά ιδέα για το μεταναστευτικό;Ερχονται εσκεμμένα, υπάρχει σχέδιο και με μία πατριωτική πολιτική θα μπορούσαν να πάνε κάπου αλλού.Μη μου πεις κι εσύ ότι υπάρχει σχέδιο άλωσης...Όχι. Αλλού είναι τα λεφτά. Να δεις που στο μέλλον αυτοί οι άνθρωποι κάπου θα χρειαστούν...Ίσως τα παιδιά τους να αγαπήσουν την Ελλάδα περισσότερο απ' όσο εμείς...Ας τους κάνουμε τουαλέτες, ας τους κάνουμε και ένα τζαμί γιατί αλλιώς θα τη μισήσουν και αυτοί. Αλλά τι σου λέω τώρα; Δεν υπάρχει ελπίδα όσο δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από τα κομματόσκυλα...Μα έχουμε αστική δημοκρατία...Εχουμε κυβέρνηση μειοψηφίας, χωρίς ισονομία και αξιοκρατία. Οταν η Νταλάρα είναι υφυπουργός ως ξαδέρφη του Ραγκούση, τι άλλο να πεις; Εκανε ο Γιώργος μία ΜΚΟ με την παρέα του και βάλθηκαν να κυβερνήσουν τη χώρα. Τώρα χρειαζόμαστε κυβέρνηση συνεργασίας με απλή αναλογική...Θα σου προκύψει και Καρατζαφέρης...Οχι, δεν θα έχει τηλεπωλητές φασιστικών βιβλίων...Μα τους ψηφίζει ο κόσμος...Ο κόσμος ψήφισε και τον Χίτλερ...Άρα ο κόσμος είναι βλάκας...
Οχι, είναι εγκλωβισμένος. Όμως όπως μας εξέπληξε τον Δεκέμβρη, έτσι θα το κάνει και άλλη φορά. Και θα είναι πάλι μαζικό, πάλι οι γριές θα δέρνουν τα ΜΑΤ με τις τσάντες...«Ο Στάλιν σκέφτεται για σένα στο Κρεμλίνο». Γιατί το τελευταίο σου βιβλίο έχει αυτόν τον τίτλο;Το βιβλίο περιγράφει το βρώμικο 2009, την τελευταία χρονιά της κυβέρνησης Καραμανλή. Και ο τίτλος θέλει να δείξει πως κάποιος άλλος αποφασίζει για σένα, για τη ζωή σου. Το επόμενο θα έχει τίτλο «Ο Γιώργος σκέφτεται για σένα στο Μαξίμου». Και έρχονται χειρότερα. Ας πούμε ο Σαμαράς. Ανθρωπος που είχε σχέση με τη Βίσση. Τι ντροπή...Λες και δεν υπάρχουν άλλες καλλιτέχνιδες...To βιβλίο του Τζίμη Πανούση «Ο Στάλιν σκέφτεται για σένα στο Κρεμλίνο» παρουσιάζεται την Τρίτη 21 Δεκεμβρίου στις 14.00, στον Ιανό, Σταδίου 24. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Όπερα».