»Tea Party

του Γιάνη Βαρουφάκη Protagon.gr

Ήταν Πέμπτη 18 Φεβρουαρίου, πριν επτά μήνες, όταν ο Joe Stack μπήκε στο πιλοτήριο ενός μικρού αεροπλάνου. Χαιρέτησε τους τεχνικούς, το απογείωσε νηφάλια και μετά από λίγα λεπτά το κάρφωσε στα γραφεία της εφορίας του Austin, στην πολιτεία του Texas. Πέθανε ακαριαία, παίρνοντας μαζί του άλλον ένα άνθρωπο, υπάλληλο της εφορίας, και..

τραυματίζοντας αρκετούς άλλους. Πίσω του άφησε μία επιστολή-σημείωμα που αποκαλύπτει την οργή του απέναντι στο αμερικανικό κράτος και ιδίως απέναντι στην εφορία. Τρείς μήνες μετά, την Δευτέρα 17 Μαΐου, ολόκληρη η Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης βρέθηκε όρθια να χειροκροτεί τον επιχειρηματία David Koch. Μόλις είχε ανακοινωθεί η πιο πρόσφατη δωρεά του στην γνωστή Όπερα ύψους δυόμιση εκατομμυρίων δολαρίων.


Τι σχέση μπορεί να έχει η τραγική φιγούρα του αυτόχειρα μηχανικού υπολογιστών Joe Stack με τον πλουσιότερο κάτοικο της Νέας Υόρκης (περιουσία 35 δις δολαρίων) ο οποίος, μαζί με τον αδερφό του Charles, είναι ιδιοκτήτες της τρίτης μεγαλύτερης επιχείρησης στον κόσμο (μετά τον Bill Gates και τον Warren Buffet); Η απάντηση απλή: Τους συνδέει το βαθύ τους μίσος για την αμερικανική κυβέρνηση! Και όχι μόνο αυτό: Συνδέονται και οι δύο με το φαινόμενο του λεγόμενου Tea Party το οποίο απειλεί να αλλάξει τις ΗΠΑ μετά από τις προσεχείς εκλογές του Νοεμβρίου.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Από το 1773 για την ακρίβεια, τότε που ξεκίνησε μια από τις πρώτες ανταρσίες αμερικανών επιχειρηματιών εναντίον του Βρετανικού Στέμματος. Πιο συγκεκριμένα, εκείνη την χρονιά η Βρετανική αποικιακή κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα κρατούσε για πάρτι της το εμπόριο τσαγιού φορολογώντας την εισαγωγή του σκληρά και δίνοντας αποκλειστικά δικαιώματα στην δική της British East India Company. Η ανταρσία των αμερικανών εμπόρων πήρε τα αρχικά ΤΕΑ (που σημαίνει τσάϊ) οι οποίοι τα μετέτρεψαν, έξυπνα, σε ανατρεπτικά αρχικά: Taxed Enough Already (Φορολογηθήκαμε Ήδη Αρκετά). Τα αρχικά αυτά (ΤΕΑ) από τότε έμειναν στην ιστορία ως θύμηση της πρώτης ανταρσίας που τελικά οδήγησε στην Αμερικανική Επανάσταση, στην Ανεξαρτησία και στην ίδρυση των ΗΠΑ. Πρόσφατα όμως επανήλθαν, μετά την εκλογή του Ομπάμα, και την εκλογική κατάρρευση των Ρεπουμπλικανών, ως ένα παλιρροιακό, σφόδρα συντηρητικό, κίνημα το οποίο αλλάζει κάθε μέρα το πολιτικό σκηνικό απ' άκρου σ' άκρο της Αμερικανικής κοινωνίας.


Παρόλο που το σύγχρονο Tea Party έχει ζωή μόλις δύο ετών, θα ήταν λάθος να μην διακρίνουμε ότι η σκούφια του κρατάει από την δεκαετία του '50 (βλ. το ενδιαφέρον άρθρο του New Yorker στο οποίο η Jane Mayer αφηγείται την ιστορία με λεπτομέρειες.) Ο πατέρας του David Koch, Fred, που έχτισε την οικογενειακή αυτοκρατορία με βάση την βιομηχανία πετρελαίων, ξεκίνησε τότε μια μακρά παράδοση χρηματοδότησης αντικυβερνητικών οργανώσεων, π.χ. την John Birch Society που τα έβαλε με τον Πρόεδρο Άιζενχάουερ τον οποίο κατηγορούσε ως... πράκτορα των Σοβιετικών. Ο ίδιος ο David κατέβηκε με το Ελευθεριάζων Κόμμα (Libertarian Party) το 1979 εναντίον των Ρέηγκαν-Μπους (που, όπως και τον Άιζενχάουερ, η οικογένεια Koch κατηγορούσε ως... αριστερούς)! Ανάμεσα στις υποσχέσεις του η κατάργηση της Ομοσπονδιακής Αστυνομίας (του FBI), της CIA αλλά και του υπουργείου παιδείας και της υπηρεσίας ελέγχου φαρμάκων και τροφίμων!


Όλα αυτά θα ήταν απλώς γραφικές κινήσεις εκκεντρικών πλουσίων αν δεν έκρυβαν πίσω τους πολύ σοβαρά συμφέροντα. Ποιά είναι αυτά; Η αυτοκρατορία των Koch κινδυνεύει, ή νιώθει ότι κινδυνεύει, από νομοθετήματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή. Οι εταιρείες τους έχουν 4000 μίλια πετρελαιαγωγών, διαχειρίζονται εκατοντάδες προβληματικές πετρελαιοπηγές και εμπορεύονται Καναδικό αργό πετρέλαιο το οποίο λόγω της περιεκτικότητάς τους σε θειάφι είναι ιδιαίτερα αντι-περιβαντολλογικό (και υπεύθυνο, σε μεγάλο βαθμό, για την όξινη βροχή που από την δεκαετία του 70 κατέστρεψε αναρίθμητα δάση). Τα τελευταία χρόνια έχουν κριθεί υπεύθυνοι για πάνω από εκατό ατυχήματα που προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές λόγω έκκλησης εκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου στο περιβάλλον. Οποιοσδήποτε πολιτικός διανοηθεί να περάσει από την Βουλή νόμους που περιορίζουν τις δραστηριότητες των αδερφών Koch γίνεται στόχος τους ανεξάρτητα του αν είναι Δημοκρατικός ή Ρεπουμπλικάνος. Σκοπός τους να χαρακτηριστεί η οποιαδήποτε κρατική παρέμβαση (από τον χώρο της ενέργειας μέχρι και της παιδείας ή της υγείας) ως μια νέα μορφή Ολοκαυτώματος: Ο περιορισμός του δικαιώματος στην μόλυνση του περιβάλλοντος, ή η φορολόγηση με στόχο την παροχή υπηρεσιών υγείας, ως ένα νέο... Άουσβιτς.


Από πολύ πριν εμφανιστεί ο Ομπάμα στην πολιτική σκηνή, οι Koch δούλευαν συστηματικά και οργανωμένα για να προασπίσουν τα συμφέροντά τους. Την ίδια ώρα που υπέγραφαν με την κυβέρνηση των ΗΠΑ συμβόλαια δισεκατομμυρίων για τον ανεφοδιασμό του κράτους και των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ με πετρέλαιο, βενζίνη και φυσικό αέριο, σε κάθε πολιτεία, και σε κάθε επαρχία της κάθε πολιτείας, ίδρυαν και κάποια αντι-κυβερνητική οργάνωση. Π.χ. στην Καλιφόρνια, μόλις ο Ρεπουμπλικάνος Κυβερνήτης, ο γνωστός μας Άρνολντ ο Εξολοθρευτής Σβάρτζενεγκερ, ανακοίνωσε την υιοθέτηση αυστηρών νόμων εναντίον της κλιματικής αλλαγής, οι Koch ίδρυσαν πολλές διαφορετικές οργανώσεις όπως η οργάνωση "Αμερικανοί για της Ευημερία της Καλιφόρνια" (Americans for Californian Prosperity) και το "Ίδρυμα Ερευνών του Ειρηνικού" (Pacific Research Institute). Στόχος τους: Η αποδυνάμωση της νομοθεσίας που τους περιορίζει. Χρόνια πριν, όταν ο τότε Πρόεδρος Μπους ο Πρεσβύτερος είχε πάρει κάποια μέτρα εναντίον της όξινης βροχής, οι Koch ίδρυσαν σε κάθε πόλη και κάθε γωνιά της χώρας και από ένα παράρτημα της οργάνωσης "Πολίτες για μια Σώα Οικονομία" (Citizens for a Sound Economy) με σκοπό να ανατρέψουν την νομοθεσία εκείνη.


Το ερώτημα είναι: πως και κατάφεραν να πείσουν ικανό αριθμό πολιτών να πάνε με το μέρος τους. Όπλο των αδελφών Koch ήταν το μίσος του μέσου λευκού Αμερικανού κατατρεγμένου εργαζόμενου απέναντι στην κυβέρνησή του. Από το 1979 που ο Koch κατέβηκε στις εκλογές (για πρώτη και τελευταία φορά) μέχρι το 2008, τύποι σαν τους Koch πλούτιζαν ενώ απλοί άνθρωποι όπως ο Joe Stack πάλευαν να τα φέρνουν βόλτα με εισοδήματα που, ακόμα και σήμερα, δεν έχουν καταφέρει να φτάσουν το επίπεδο του... 1973. Όλον αυτό τον καιρό, το κράτος ήταν στην τσέπη των εχόντων, έκανε το παν για να τους εξυπηρετήσει, πέρναγε τον έναν νόμο μετά τον άλλον για να αναδιανέμει την πίτα υπέρ των πλουσίων και για να βοηθά μόνο εκείνους που δεν είχαν καμία πραγματική ανάγκη βοήθειας. Έβραζε ο θυμός του αμερικανικού λαού εναντίον των εμφανώς πλουσίων (ιδίως των τραπεζιτών της Wall Street) και του κράτους (που είχε γίνει εργαλείο των τελευταίων εναντίον των ανήμπορων). Το μυστικό της επιτυχίας των Koch ήταν ότι, αντίθετα με τον Gates τον Buffet και τους τραπεζίτες, εκείνοι κατά την διάρκεια της Εποχής του Μεγάλου Φαγοποτιού (1990-2008) έμειναν στην αφάνεια. Ο David Koch χαρακτήριζε την αυτοκρατορία τους ως την μεγαλύτερη εταιρεία που κανείς δεν ξέρει. Ακόμα και σήμερα ελάχιστοι οπαδοί του Tea Party γνωρίζουν ότι το κίνημα τους χρηματοδοτείται από μεγιστάνες.


Όταν λοιπόν ξέσπασε η Κρίση του 2008, αρχικά ένα μέρος του θυμού αυτού το εκμεταλλεύτηκε ο Ομπάμα, και έτσι κατάφερε να εκλεγεί. Όταν όμως αμέσως μετά άρχισε να δίνει χρήματα με την σέσουλα στους ίδιους έχοντες που, στα μάτια του μέσου αμερικανού, έφεραν την Κρίση (ιδίως στις τράπεζες) και χρησιμοποιούσε τα χρήματα των φορολογούμενων όχι για να στηρίξει άμεσα τους άστεγους και τους άνεργους αλλά δίνοντας χρήματα σε αυτούς που τους απέλυσαν και τους πήραν τα σπίτια, ο θυμός ξεχείλισε. Μη έχοντας που αλλού να στραφούν, εκατομμύρια απολίτικοι αμερικανοί άρχισαν να ενδίδουν στο τραγούδι των Σειρήνων. Βλέπετε, οι αδελφοί Koch δεν έχασαν χρόνο. Εντός του 2009 εκμεταλλεύτηκαν τον συσσωρευμένο θυμό στρατολογώντας πολλούς άλλους επιχειρηματίες σε μια προσπάθεια να μπει φρένο σε όλες τις νομοθετικές κινήσεις της κυβέρνησης που μπορεί να τους ενοχλούσαν. Ως βασική πλατφόρμα χρησιμοποίησαν (Α) την υπάρχουσα πανεθνική οργάνωση "Πολίτες για μια Σώα Οικονομία" (Citizens for a Sound Economy), την οποία μετέτρεψαν σε παραρτήματα του νέου πολιτικού κινήματος Tea Party, και (Β) το πανεθνικό συντηρητικό κανάλι Fox News του γνωστού και μη εξαιρετέου Rupert Murdoch (ο οποίος είχε εμπειρία στο να διαμορφώνει τις κυβερνήσεις της κα Thatcher και του κ. Blair στα δικά του μέτρα, τις οποίες κατόπιν στήριζε με όλες του τις δυνάμεις). Μια πρώτη ιδέα της δύναμης και ιδιομορφίας αυτής της Ανίερης Συμμαχίας διαφαίνεται από τα εξής πρωτόγνωρα φαινόμενα:

(1) Τους τελευταίους 12 μήνες η Fox News έχει προσλάβει, ως υπαλλήλους, σχεδόν όλους τους πολιτικούς που είναι φίλα προσκείμενοι στο Tea Party και προσπαθούν να εκτοπίσουν από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα όποιον ή όποιαν δεν συμμερίζεται την ακραία ιδεολογία που, ουσιαστικά, απαιτεί την κατάργηση του κράτους. Πάντα οι καναλάρχες και μεγιστάνες του τύπου επηρέαζαν τους πολιτικούς. Όμως στην περίπτωση του Fox News έχουμε κάτι πραγματικά καινοτόμο: Το κανάλι έχει στην δούλεψή του όλους τους πολιτικούς ενός συγκεκριμένου, ακραίου χώρου. (*)

(2) Κάθε έξι μήνες, ο David Koch παραβρίσκεται σε μια σουρεαλιστική συμμάζωξη. Ένας μεγάλος αριθμός αντιπροσώπων του Tea Party μαζεύεται
σε κάποια αίθουσα συνεδρίων με τον David καθισμένο επί σκηνής και έναν-έναν τους 'συνέδρους' να περιμένουν την σειρά τους για να σταθούν μπροστά του, να τον κοιτάξουν στα μάτια και να του απαριθμήσουν τα επιτεύγματα της τοπικής τους οργάνωσης ως προς τον αριθμό των διαδηλώσεων που οργάνωσαν, τα θέματα που έθιξαν και τον τρόπο με τον οποίο ξόδεψαν τα χρήματά του πολεμώντας την κυβέρνηση. (Πατήστε εδώ για μια ραδιοφωνική εκπομπή στα αγγλικά ιδιαίτερα κατατοπιστική.)


Τον Νοέμβριο που μας έρχεται το Tea Party κατεβαίνει στις εκλογές για την Γερουσία και την Βουλή των Αντιπροσώπων έχοντας καταφέρει να διεισδύσει στους κόλπους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, το οποίο κινδυνεύει να καταντήσει ένα κέλυφος που στεγάζει το δημιούργημα κυνικών εμπόρων όπως οι Koch και Murdoch. Οι Δημοκρατικοί του Ομπάμα κατά βάθος χαίρονται καθώς ελπίζουν ότι, όταν οι αμερικανοί ψηφοφόροι βρεθούν μπροστά στην κάλπη, όσο και να μισούν το κράτος του κατεστημένου, το κράτος των εχόντων, θα διστάσουν να ψηφίσουν τους μισότρελλους υποψήφιους του Tea Party.


Κάνουν μεγάλο λάθος οι Δημοκρατικοί. Ο λόγος είναι ότι ο θυμός των οπαδών του Tea Party έχει βάση, έχει βάθος και είναι απόλυτα λογικός και δικαιολογημένος, ανεξάρτητα από την φύση του κινήματος που τρέφει. Πρόκειται για έναν ηθικό θυμό που αναδύεται από την ψυχή ανθρώπων όπως ο Joe Stack. Από ανθρώπους καλούς αλλά απεγνωσμένους. Στο σημείωμα που άφησε ο Stack πριν την πτήση αυτοκτονίας του εξηγεί γιατί προέβη σε μια τέτοια πράξη. Λέει πολλά, μεταξύ των οποίων και μια αναφορά στην γειτόνισσα του που στα 80 της ζει τρώγοντας τροφή σκύλων, χήρα ενός συνταξιούχου μεταλλεργάτη που είχε δουλέψει για 30 χρόνια σε υψικάμινο της Πενσυλβάνια. "Αντί για την σύνταξη και την περίθαλψη που του υποσχέθηκαν" γράφει ο Stack στο σημείωμά του "κατέληξε να μην έχει τίποτα καθώς η διεφθαρμένη εργοδοσία και τα εξ ίσου διεφθαρμένα συνδικάτα ξεκοκάλισαν το ταμείο των εργαζόμενων αφήνοντάς τους στην τύχη τους. Το μόνο που της έμεινε ήταν το επίδομα της Πρόνοιας". Το σημείωμα απελπισίας και οργής τελειώνει με την εξής φράση: "Το σλόγκαν των κομμουνιστών ήταν: Από τον καθένα ανάλογα με την δυνατότητά του και στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του. Το καπιταλιστικό σλόγκαν είναι: Από τον καθένα ανάλογα με την αφέλειά του και στον καθένα ανάλογα με την απληστία του."


Η τραγωδία του Joe Stack μεγεθύνεται όταν συνειδητοποιεί κανείς ότι αυτή η ίδια οργή εναντίον των επιτήδειων που τον έκανε να καρφώσει το αεροπλάνο του στο κτήριο της εφορίας γίνεται έναυσμα για μια πολιτική εκστρατεία υποκινούμενη από τους ίδιους επιτήδειους που το μόνο που θέλουν είναι ένα κράτος που τους δίνει ακόμα μεγαλύτερο μερίδιο της πίτας, που μεγεθύνει ακόμα περισσότερο τις αδικίες, που κόβει ακόμα και το επίδομα Πρόνοιας της 80χρονης χήρας, που λύνει τα χέρια των Koch να καταστρέφουν τον πλανήτη και του Murdoch να μας παραπληροφορεί για όλα αυτά.


Πριν αναφωνήσετε ότι ευτυχώς που, παρά τα προβλήματά μας εδώ στην Ελλάδα, Tea Party δεν έχουμε, σκεφτείτε το εξής: Και το δικό μας πολιτικό σύστημα βρίσκεται στα όρια της κατάρρευσης. Έχουμε μία κυβέρνηση που κάνει ακριβώς το αντίθετο όσων έλεγε μέχρι πολύ πρόσφατα, μια αντιπολίτευση που σε καμία περίπτωση δεν αφήνει περιθώριο ελπίδας και ένα κράτος που, στην προσπάθειά του να αποφύγει την δική του πτώχευση οδηγεί τους δικούς μας Joe Stack σε μια ιδιωτική, μοναχική, αβάστακτη κατάρρευση. Μπορεί, ευτυχώς, να μην υπάρχουν έλληνες Koch που θα εκμεταλλευτούν την οργανωμένη οργή των πολιτών πνίγοντάς την σε πετροδολάρια που τους μετατρέπουν, όπως το Tea Party, σε ιδιωτικό στρατό. Όμως ήδη βλέπουμε να αναμειγνύονται ο λόγος του αντι-κρατισμού με εκείνον του απολυταρχισμού. Δεν είναι η πρώτη φορά που ο κόσμος βιώνει μια έντονη αίσθηση προδοσίας από το κράτος και τους λειτουργούς του. Έχει ξανασυμβεί εκείνοι που πίστεψαν ότι είχαν κάνει το καθήκον τους απέναντι στην κοινωνία (στο πλαίσιο μιας συμφωνίας κυρίων με το κράτος και τους εργοδότες) να νιώσουν προδομένοι και προσβεβλημένοι από την συνειδητοποίηση ότι, εν τέλει, δεν ήταν παρά πιόνια σε μια σκακιέρα όπου παίχτηκε, ερήμην τους, το παιχνίδι του κέρδους και της εξουσίας. Αυτό που με ανησυχεί είναι ότι την προηγούμενη φορά που ζήσαμε κάτι ανάλογο κερδισμένος ήταν ο φασισμός: η χρήση δηλαδή ενός καυστικού λόγου εναντίον των τραπεζιτών, των πολιτικών και του κράτους ο οποίος όμως μόνο αποτέλεσμα (και σκοπό) είχε την ενίσχυση (με απολυταρχικό τρόπο) της εξουσίας των τραπεζιτών, των ακραίων πολιτικών και του αυταρχικού κράτους.

---------

(*) Θα μου πείτε ότι πάντα έτσι ήταν: Οι πλούσιοι χρησιμοποιούν τα χρήματά τους για να δημιουργούν ένα πολιτικό κλίμα που τους συμφέρει. Πράγματι, έτσι είναι. Όμως εδώ έχουμε ένα νέο φαινόμενο. Μια σύγκριση με τον George Soros, που ίσως ξοδεύει πιο πολλά από τους αδελφούς Koch σε πολιτικού χαρακτήρα καμπάνιες, έχει ενδιαφέρον: Ο Soros προωθεί μια συγκεκριμένη πολιτική ατζέντα από την οποία ο ίδιος δεν κερδίζει άμεσα. Π.χ. χρηματοδοτεί το Πανεπιστήμιο Κεντρικής Ευρώπης στην Βουδαπέστη, το Ίδρυμα Ανοικτής Κοινωνίας (Open Society Foundation) το οποίο έχει θέσει στην υπηρεσία της ιδεολογίας του δάσκαλού του (του Popper), πολιτικά κόμματα της αρεσκείας του στην Κεντρική Ευρώπη κλπ. Από αυτές τις δραστηριότητες δεν κερδίζει δεκάρα. Μάλιστα στα άρθρα του και στα βιβλία του υποστηρίζει περιορισμούς των χρηματαγορών από τις οποίες ο ίδιος θα έχανε χρήματα. Σε αντιδιαστολή, οι αδελφοί Koch και ο κύριος Murdoch επενδύουν άμεσα στον μελλοντικό τους πλούτο αγοράζοντας την ελευθερία να ρυπαίνουν (τις θάλασσες και την φύση οι μεν, τα ερτζιανά ο δε).