»Πολεοδομιες: εκει που σταματα η λογικη

Κόλαφος η έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη
Της ΛΙΑΝΑΣ ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ Ελευθεροτυπία

- Καλημέρα σας.

Εχω έναν πλήρη φάκελο και θέλω να μου εκδώσετε άδεια κατεδάφισης.

- Παιδιά έχετε;

- Τι σημασία έχει αυτό;

- Είναι το σημαντικότερο, διότι με τόσους λίγους υπαλλήλους που έχουμε και τόσες χιλιάδες αιτήματα, μάλλον τα παιδιά σας θα χειριστούν την ..
υπόθεση...

Γραφεία γεμάτα από στοίβες χαρτιά και άδεια από ανθρώπους. Πολίτες μπλεγμένοι στις εγκυκλίους, τα προεδρικά διατάγματα, τους νόμους και τις υπουργικές αποφάσεις. Οκτώ χρόνια για να αφαιρεθεί μια παράνομη περίφραξη και τέσσερα χρόνια για τη διενέργεια μιας αυτοψίας.

Η κατάσταση στα πολεοδομικά γραφεία της χώρας έχει ξεπεράσει πλέον κάθε όριο αντοχής πολιτών αλλά και υπαλλήλων. Μια κατάσταση που, σύμφωνα με τον Συνήγορο του Πολίτη, έχει ήδη πάρει «εκρηκτικές διαστάσεις, με κοινωνικές, οικονομικές, και πολιτικές προεκτάσεις».

Η έκθεση της βοηθού ΣτΠ, Ευαγγελίας Μπαλλά, και ολόκληρης της ομάδας του Κύκλου Ποιότητας Ζωής (ειδικός τομέας του ΣτΠ), προκαλεί ναυτία στον αναγνώστη μόνον από τις περιλήψεις των υποθέσεων.

Οι λέξεις, σκληρές, προσπαθούν να περιγράψουν το 1/10 από τις ιστορίες καθημερινής τρέλας που βιώνουν οι πολίτες όταν περνούν το κατώφλι των πολεοδομιών. Από το πιο απλό, όπως η έκδοση μιας οικοδομικής άδειας, μέχρι τον έλεγχο χρήσεων γης και την αποσαφήνιση του καθεστώτος δόμησης, οι καταγγελίες στην Αρχή είναι καθημερινό φαινόμενο.

«Από την έναρξη λειτουργίας του ο Συνήγορος έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος με προβλήματα καθυστέρησης στην έκδοση οικοδομικών αδειών και διεκπεραίωσης των αιτήσεών του από τις αρμόδιες πολεοδομίες. Παράλληλα μεγάλες δυσλειτουργίες καταγράφονται σε όλο το φάσμα της διαδικασίας περί αυθαιρέτων».

Ιδιαίτερα όσον αφορά τα αυθαίρετα -ακόμα και όταν πρόκειται για έναν απλό φράχτη, που επί σχεδόν μια δεκαετία ταλαιπωρεί πολίτη που δεν έχει πρόσβαση στη θάλασσα- οι καθυστερήσεις ξεπερνούν κάθε λογική: «Καλλιεργείται η γενική πεποίθηση στους πολίτες ότι η παρανομία, εάν δεν επιβραβεύεται, πάντως γίνεται ανεκτή από το κράτος». Και η έκθεση συνεχίζει: «Το πρόβλημα των πολεοδομικών παραβάσεων είναι ιδιαίτερα εκτεταμένο, το εύρος του οποίου είναι αδύνατον, πλέον, να προσδιοριστεί αριθμητικά».

Σύμφωνα με τον Συνήγορο, οι πολίτες ταλαιπωρούνται καθημερινά και επί πολλά χρόνια διότι:

1 Η στελέχωση και η μηχανοργάνωση των αρμόδιων πολεοδομικών υπηρεσιών είναι ελλιπείς, αλλά υπάρχει και ανεπάρκεια των διατιθέμενων σε αυτές τεχνικών και υλικών μέσων, ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν συστηματικά στις ελεγκτικές και κυρωτικές τους αρμοδιότητες.

2 Η πολυνομία, ο πληθωρισμός και η πολυπλοκότητα της πολεοδομικής νομοθεσίας, δηλαδή η κακή ποιότητα του κανονιστικού πλαισίου και η έλλειψη κωδικοποίησης της σχετικής νομοθεσίας, δημιουργούν σύγχυση, τόσο στους πολίτες όσο και στη διοίκηση, ως προς το εφαρμοστέο πολεοδομικό καθεστώς, και ενισχύουν τα περιθώρια αντιφατικών ερμηνειών και νομιμοφανούς αυθαιρεσίας.

3 Η καταγραφή και η οριοθέτηση των προστατευόμενων περιοχών της χώρας (δάση, δασικές εκτάσεις, αρχαιολογικοί χώροι, υδροβιότοποι, ρέματα, αιγιαλός κ.λπ.) είναι ελλιπείς, επιτείνουν την αβεβαιότητα ως προς το καθεστώς δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές και υπονομεύουν την ασφάλεια δικαίου των πολιτών και των συναλλασσομένων γενικότερα.

4 Υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες η υπηρεσία βρίσκεται σε αδυναμία να εφαρμόσει τη νομοθεσία, επειδή προηγούμενα έγγραφα ή ενέργειές της (ή ενέργειες άλλων υπηρεσιών) έχουν δημιουργήσει τετελεσμένες καταστάσεις προς όφελος των ιδιωτών και εις βάρος του περιβάλλοντος.

5 Διαπιστώνεται παθογένεια των ίδιων των διατάξεων και παράλειψη ορθής παρέμβασης για τη θεραπεία τους.

Οπως προκύπτει και από τις ετήσιες εκθέσεις της Αρχής, οι αναφορές πολιτών, οι οποίες σχετίζονται με την εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας και τη διερεύνηση ζητημάτων που εντάσσονται εν γένει στην κατηγορία του οικιστικού περιβάλλοντος, αντιπροσωπεύουν το υψηλότερο ποσοστό στις υποθέσεις που εξετάστηκαν από τον Κύκλο Ποιότητας Ζωής κατά τα έτη 1998-2009.

Μέσω των συγκεκριμένων αναφορών, οι πολίτες ζητούν από την Αρχή να διαμεσολαβήσει προς τη διοίκηση για την ορθή εφαρμογή της ισχύουσας νομοθεσίας και την επίσπευση των σχετικών διαδικασιών, καθώς και για τη συμμόρφωση με ακυρωτικές δικαστικές αποφάσεις, ιδίως στους τομείς της έκδοσης οικοδομικών αδειών και της τήρησης της διαδικασίας περί αυθαιρέτων κατασκευών (διενέργεια αυτοψίας, έκδοση και επιβολή προστίμων, κατεδάφιση αυθαιρέτων). *