»Το κινημα της βραδυτητας

Του Αλέκου Λασκαράτου Protagon.gr

Αν συναντήσετε κάποιον γνωστό σας στο δρόμο και τον ρωτήσετε τι κάνει, η πιο συνηθισμένη απάντηση που θα πάρετε, με κάποιο κρυφό καμάρι και τέντωμα του κορμιού προς τα πίσω, είναι «τι να κάνω; τρέχω» ή «τρέχω και δεν προλαβαίνω» και άλλες παρεμφερείς. Ειδικά αν ο γνωστός σας είναι κάτω από πενήντα, οι απαντήσεις αυτού του ..τύπου είναι στάνταρ. Όλοι λοιπόν τρέχουμε. Τρέχουμε να προλάβουμε. Να προλάβουμε τί; Να προλάβουμε τις δουλειές μας. Τις πολλές δουλειές που έχουμε να κάνουμε. Η σημερινή κοινωνία επιβραβεύει αυτόν που «τρέχει», αυτόν που έχει να κάνει πολλές δουλειές. Αντίθετα εκείνος που δεν «τρέχει» θεωρείται τεμπέλης, παράσιτο, με λίγα λόγια ένας παραδομένος χωρίς ζωή μέσα του. Όσο πιο πολύ τρέχεις τόσο πιο σπουδαίος (νομίζεις ότι) είσαι στα μάτια των άλλων και στα δικά σου. Το τρέξιμο είναι λοιπόν δηλωτικό σπουδαιότητας.


Αυτή η κατάσταση δεν είναι βέβαια χωρίς συνέπειες. Αυξημένο άγχος, νευρικότητα, και κούραση και μια ζωή που κυλά μέσα από τα δάκτυλά σου. Αδυναμία να χαλαρώσεις και να απολαύσεις απλές στιγμές της ζωής, που είναι τόσο πολύτιμες και απαραίτητες για τη ψυχική μας ισορροπία. Ό,τι αντιτίθεται στη φρενήρη κούρσα στην οποία έχεις επιδοθεί, αξιολογείται αρνητικά. Έτσι δεν μπορείς να χαρείς ένα ωραίο φαγητό, έναν όμορφο περίπατο. Αδυνατείς να κάνεις (αληθινούς) φίλους, αδυνατείς να ερωτευθείς και να δοθείς στον έρωτα.


Πριν από λίγες μέρες είδα στην τηλεόραση ένα ρεπορτάζ για ένα παγκόσμιο κίνημα που ονομάζεται Slow Down (Κίνημα της Βραδύτητας στα ελληνικά) και που τα μέλη του αντιδρούν στη λογική του τρεξίματος στη ζωή μας. Μου άρεσε και έψαξα για περισσότερα στο ίντερνετ. Βρήκα πολλά και διάφορα.


Το κίνημα έχει αρκετά θεματικά παρακλάδια όπως: Slow cities, slow bicycle, slow food, slow planet, slow travel, slow cinema κ.ά. με έδρες διάφορες πόλεις στη Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Τα slow cities και slow bicycles εναντιώνονται στο τρεχαλητό και την μονοκρατορία του αυτοκινήτου στις πόλεις, το slow cinema είναι κίνημα αντίδρασης ενάντια στον καταιγισμό δράσης των αμερικάνικων ταινιών, το slow travel αντιδρά στα οργανωμένα ταξίδια-πακέτα. Τα μέλη-ακτιβιστές του κινήματος οργανώνουν διάφορες παρεμβάσεις με ποδήλατα σε πόλεις, πολύ αργό περπάτημα μέσα σε πολύβουες πόλεις κ.ά. Ταυτόχρονα τα μέλη π.χ. του slow food διδάσκουν την (αργή) απόλαυση του καλού φαγητού και του καλού κρασιού, αγωνίζονται να διατηρήσουν παλιές καλές συνταγές από διάφορα μέρη και οργανώνουν γιορτές με παραδοσιακά φαγητά. Το κίνημα αυτό έχει έδρα (ποιόν άλλον;) την Ιταλία και δημιουργήθηκε με αφορμή την εγκατάσταση ενός MacDonald’s στην Piazza Navona στη Ρώμη.

Μερικοί θα χαρακτηρίσουν αυτές τις πρωτοβουλίες αφελείς ή/και γραφικές. Η δική μου άποψη είναι ότι οι πολίτες στις λεγόμενες προηγμένες κοινωνίες του δυτικού κόσμου έχουν αρχίσει να κουράζονται από την ένταση και το τρέξιμο που τους έχει επιβληθεί στην καθημερινή ζωή τους και τέτοια κινήματα αποτελούν πρωτοπορία έστω και αν κάποιες φορές συνυπάρχει σ’ αυτά και κάποιο στοιχείο αφέλειας ή ρομαντισμού.


Άλλωστε σιγά σιγά κάποια από αυτά τα πράγματα υπάρχουν ήδη ή προωθούνται σε πολλές ευρωπαικές χώρες, όπως π.χ. οι πεζοδρομήσεις, οι διάδρομοι ποδηλάτων (στην Αθήνα συζητείται η πεζοδρόμήση λεωφόρων όπως η Πανεπιστημίου) κλπ.. Στην Ελλάδα όπου αγαπάμε το καλό φαγητό, επέστρεψαν εδώ και 15-20 χρόνια εστιατόρια-μαγέρικα με γεμιστά, χταπόδι με κοφτό μακαρονάκι, μπριάμ, όσπρια, φασολάκια, λαχανοντολμάδες κ.ά. δηλαδή το λεγόμενο καλό παραδοσιακό μαγειρευτό φάγητό. Κάτι σαν slow food α λά ελληνικά. Κάτι είναι και αυτό!


Ας τα σκεφτούμε όλα αυτά και ας αναλογιστούμε μήπως «τρέχοντας» συνέχεια μας ξεφεύγει κάτι πολύ ουσιαστικό. Η ίδια η ζωή μας. Ας δώσουμε χρόνο στον χρόνο και χρόνο στον ίδιο τον εαυτό μας.

Κλείνοντας δεν μπορώ να μην αναφέρω την πρωτοποριακή καταγγελία του «τρεξίματος» στον σύγχρονο τρόπο ζωής από τους Francis Ford Coppola και Godfrey Reggio το 1983 με την πιο δυνατή γλώσσα που υπάρχει. Τη γλώσσα της τέχνης. Αναφέρομαι στην ταινία Κογιανισκάτσι (Koyaanisqatsi, ζωή χωρίς ισορροπία στη γλώσσα των Ινδιάνων της Αμερικής). Αριστουργιματική ταινία με εικόνα και μουσική χωρίς διάλογο. Μουσική Philip Glass. Πολλοί θεωρούν την ταινία αυτή ως μια από τις σπουδαιότερες όλων των εποχών.