»Τα κρυφα σχολεια της Ελληνοκρατιας

kassimatis@kathimerini.gr

Ο δημόσιος διάλογος για τις μορφές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα διεξάγεται, σύμφωνα με την ωραία παράδοσή μας, με όρους μανιχαϊστικούς, όπου το απόλυτο καλό, που το ενσαρκώνουν τα δημόσια πανεπιστήμια, μάχεται το απόλυτο κακό, που αντιπροσωπεύεται από τα ιδιωτικά κολέγια. Περιέργως, αποσιωπάται πλήρως η ύπαρξη τεσσάρων ιδρυμάτων, τα..
οποία, μολονότι ιδιωτικά, αποτελούν οργανισμούς μη κερδοσκοπικούς και των οποίων η λειτουργία και η προσφορά αποδεικνύουν ότι το ιδιωτικό δεν ταυτίζεται πάντα με την κερδοσκοπία, όπως θέλουν οι ιδεολόγοι του κρατισμού.

Ορισμένα εξ αυτών έχουν μακρά εκπαιδευτική παράδοση, η οποία ξεκινά από το δεύτερο ήμισυ του 19ου αιώνα. Εχουν κτιριακές εγκαταστάσεις αξιοζήλευτες, βιβλιοθήκες με εκατοντάδες χιλιάδες τόμους και ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων, που παρέχουν πρόσβαση σε εκατομμύρια εκδόσεις επιστημονικού περιεχομένου. Υπόκεινται στον ποιοτικό έλεγχο καταξιωμένων ελεγκτικών μηχανισμών του εξωτερικού (π.χ. την αμερικανική Ενωση Σχολείων και Κολεγίων της Νέας Αγγλίας), αντιπροσωπεύουν συνολικώς επενδύσεις κεφαλαίου άνω των 80 εκατομμυρίων ευρώ και τα κληροδοτήματά τους συμποσούμενα φθάνουν τα 20 εκατομμύρια ευρώ. Κάθε χρόνο δέχονται 6.000 σπουδαστές από την Ελλάδα και το εξωτερικό (κυρίως από τη Βαλκανική και τη Μέση Ανατολή), ενώ πάνω από 35.000 απόφοιτοί τους έχουν γίνει δεκτοί για μεταπτυχιακές σπουδές σε πανεπιστήμια του εξωτερικού, ακόμη και στα κορυφαία. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι, κατά κάποιο τρόπο, τα περί ων ο λόγος ιδρύματα είναι «τα κρυφά σχολειά της Ελληνοκρατίας».

Σημειώστε δε ότι κάποιες από τις αλλαγές που προτείνει το υπουργείο Παιδείας στον διάλογο για τη λειτουργία των δημοσίων πανεπιστημίων, ήδη από ετών εφαρμόζονται στα ιδιωτικά και μη κερδοσκοπικά ιδρύματα. Παραδείγματος χάριν, η καθιέρωση συμβουλίου διοίκησης με τη συμμετοχή εξεχουσών προσωπικοτήτων, η αξιολόγησή τους, η προσέλκυση ξένων φοιτητών, καθώς και η ίδρυση ακαδημαϊκών εδρών με ιδιωτική χορηγία.

Στο σημείο αυτό οφείλω να απαντήσω στο ερώτημα, το οποίο λογικά κάθε αναγνώστης έχει στο νου του από την πρώτη κιόλας παράγραφο του σημειώματος: «Και γιατί δεν μας λες ποια είναι αυτά τα μη κερδοσκοπικά;» Για να μη φέρω τους εκπροσώπους τους σε δύσκολη θέση! Βλέπετε, μπορεί τα εν λόγω μη κερδοσκοπικά ιδρύματα να έχουν μια αξιόλογη πορεία μέσα στα χρόνια, μπορεί επίσης να διαφημίζουν κατά καιρούς τις υπηρεσίες τους, όμως αποφεύγουν να τοποθετηθούν μέσα στο πλαίσιο του ευρύτερου διαλόγου για την ανωτάτη εκπαίδευση, ακολουθώντας εν προκειμένω την αρχή «λάθρα βιώσαι». Ισως η τακτική που ακολουθούν είναι η ενδεδειγμένη. Διότι η πείρα διδάσκει πως όταν κάτι σε τούτη τη χώρα μπορεί να ευδοκιμήσει μακριά από τη φροντίδα του κράτους και των ιδεολόγων του, είναι φρόνιμο να μην προσελκύει την προσοχή...

Η banalite της φοροδιαφυγής

Βγαίνεις από το λαμπρό περίπτερο του υπουργείου Οικονομικών στη Διεθνή (sic) Eκθεση Θεσσαλονίκης, στρίβεις δεξιά και περίπου στα εκατό μέτρα βρίσκεις ένα μικρότερο περίπτερο όπου πωλούνται βραχιόλια power balance. Εδώ χρειάζεται μια επεξηγηματική παρέκβαση: Πρόκειται για βραχιόλια από σιλικόνη, τα οποία υποτίθεται ότι -με κάποιον δυσεξήγητο τρόπο, που κινείται στα όρια της λευκής μαγείας, κατά την πτωχή αντίληψή μου- βελτιώνουν την ισορροπία της ενέργειας στο σώμα. Για τον λόγο αυτόν, τα power balance bracelets έχουν γίνει απαραίτητο αξεσουάρ στους ψαγμένους αθλουμένους, ιδίως αν έχουν ροπή στον νεορομαντισμό και το new age. Θεωρώ πιθανό ότι και η κύρια Μπιρμπίλη και ο πρωθυπουργός μας πρέπει να διαθέτουν ο καθένας τους κάμποσα από δαύτα.

Ο φίλος που μου περιέγραψε το γεγονός πήγε να αγοράσει ένα τέτοιο βραχιολάκι από το περίπτερο του εισαγωγέα στη ΔΕΘ, στην τιμή των 20 ευρώ. Οταν ζήτησε την απόδειξη, ο υπάλληλος του είπε ότι δεν χρειαζόταν απόδειξη, «γιατί το αφεντικό τα φέρνει από τη Γαλλία και πληρώνει τον φόρο εκεί». Ο επίδοξος πελάτης (που τυγχάνει μάλιστα εκπρόσωπος της Ελλάδος σε διεθνή οργανισμό...) του απάντησε ότι αυτά είναι αστειότητες και ότι τίποτε δεν διακινείται στην εσωτερική αγορά χωρίς δελτίο αποστολής και τιμολόγιο πώλησης. «Ρε αδερφάκι, εγώ δεν ξέρω, υπάλληλος είμαι», ήταν η μόνη εξήγηση που του δόθηκε, οπότε ο φίλος πήρε πίσω το εικοσάρικό του και επέστρεψε το βραχιολάκι. Αυτά τα ολίγα για την banalite της φοροδιαφυγής, ως υποσημείωση στα όσα ωραία ακούσαμε προσφάτως από τα χείλη του πρωθυπουργού για τις προσπάθειες πάταξης του φαινομένου...

Ενα τέθριππο για τον Γιώργο

Δεν καταλαβαίνω γιατί πέρασε τελείως στα ψιλά η ανακοίνωση, στις αρχές του μηνός, ότι ο Γιώργος Παπανδρέου θα βραβευθεί με το εφετινό βραβείο Die Quadriga. Οπως λέει το όνομά του, το βραβείο είναι ένα αγαλματίδιο, αντίγραφο του τεθρίππου που στέκεται επάνω στην Πύλη του Βρανδεμβούργου στο Βερολίνο. Καθιερώθηκε το 2003 και απονέμεται κάθε χρόνο την Ημέρα της Γερμανικής Ενότητος σε πρόσωπα ή οργανισμούς που ενσαρκώνουν το πνεύμα της καινοτομίας και της ανανέωσης, στους τομείς της πολιτικής, της οικονομίας και των τεχνών. (Φαντάζομαι ότι, με αυτούς τους όρους, ο Γιώργος εντάσσεται στον τομέα των τεχνών...)

Το παράξενο όμως είναι ότι προϋπόθεση για την απονομή του βραβείου είναι το τιμώμενο πρόσωπο «να αποτελεί πρότυπο για τους Γερμανούς», όπως αναφέρεται ρητώς στην ιστοσελίδα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού που χορηγεί το βραβείο. Αντιλαμβάνομαι πως ο Γκορμπατσόφ, ο Κολ, ο Σρέντερ, ο Ερντογάν, ο Χάβελ, ακόμη και ο μουσικός Πίτερ Γκάμπριελ, μπορούν να είναι πρότυπα για τους Γερμανούς. Αλλά ο Γιώργος; Και μάλιστα έπειτα από τη θύελλα επικριτικών έως και υβριστικών δημοσιευμάτων του πολύ προσφάτου παρελθόντος! Μάλλον οι Γερμανοί δεν είναι πια αυτό που ξέραμε. Ετσι όπως το πάνε, φοβάμαι ότι δεν θα αργήσει η μέρα που θα βραβεύσουν και τον Φίλιππο Πετσάλνικο...

Τυχερή Λευκωσία!

Μολονότι χωρισμένη στα δύο, η πρωτεύουσα της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει ένα ευτύχημα μοναδικό. Στην οδό Χριστοδούλου Ζώζου, αρ. 10, ορθώνεται ακόμη το σπίτι όπου γεννήθηκε και πέρασε τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής του ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδος Ντίτριχ φον Δρούτσας. Προσφάτως μάλιστα, στο περιθώριο της επίσημης επίσκεψής του στη Λευκωσία, ο φον Δρούτσας πραγματοποίησε προσκύνημα στο σπίτι των παιδικών χρόνων του. Οι στιγμές πρέπει να ήσαν άκρως συγκινητικές, όπως γίνεται αντιληπτό από το σχετικό δημοσίευμα στον «Φιλελεύθερο» της Κύπρου: «Μπροστά από τα μάτια του, σαν σε κινηματογραφική ταινία, πέρασαν εικόνες από τα παιδικά του χρόνια. Θυμήθηκε ανάμεσα σε άλλα που έκανε ποδήλατο και μια γειτόνισσα που τον κερνούσε σοκολατόπιτα. Ο μικρός Δρούτσας ήταν ιδιαίτερα σκανδαλιάρης. Μια φορά άνοιξε το πλυντήριο και πλημμύρισε το σπίτι, ενώ κάποια άλλη κτύπησε πάνω σε ένα τοίχο και στο μέτωπό του υπάρχει από τότε ένα μικρό σημάδι». Δεν ξέρω αν αυτές οι πληροφορίες για τα μικράτα του υπουργού (ιδιαιτέρως αυτή για το χτύπημα στο κεφάλι...) μας βοηθούν να τον καταλάβουμε καλύτερα, τουλάχιστον όμως μας βοηθούν να τον φέρουμε πιο κοντά στα ανθρώπινα μέτρα, καθώς μας υπενθυμίζουν ότι και αυτοί οι θεοί κάποτε υπήρξαν παιδιά! Δεν αμφιβάλλω ότι στην Κύπρο, όπου το κράτος είναι ασυγκρίτως σοβαρότερο εν σχέσει με το ελλαδικό, θα έχουν ξεκινήσει οι ενέργειες για την ανακήρυξη του οικήματος σε διατηρητέο μνημείο...