»Θριαμβος Ερντογαν στο συνταγματικο δημοψηφισμα

«E» 13/9

Ο Τούρκος πρωθυπουργός έθεσε τις βάσεις για τη διαιώνιση της πολιτικής του κυριαρχίας. Βαριά ήττα για τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης και το δικαστικό κατεστημένο.

Τις βάσεις για διαιώνιση της πολιτικής του κυριαρχίας στην Τουρκία έθεσε χθες ο Ταγίπ Ερντογάν με την ανέλπιστα μεγάλη νίκη στο δημοψήφισμα για την αναθεώρηση 26 άρθρων του Συντάγματος. Μετά τη χθεσινή «ψήφο εμπιστοσύνης», δύσκολα οι..
ισλαμιστές θα χάσουν τις εκλογές τον Ιούλιο του 2011 (ίσως και νωρίτερα), ενώ το 2012 δεν αποκλείεται ο Ερντογάν να μεταπηδήσει στην προεδρία της δημοκρατίας.

Ο Ταγίπ Ερντογάν ψήφισε σε εκλογικό κέντρο της Κωνσταντινούπολης, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του Εμινέ. «Σήμερα η τουρκική δημοκρατία βρίσκεται σε σημείο καμπής κι εμείς περνάμε ένα σημαντικό τεστ», δήλωσε ο Ερντογάν ενώ ψήφιζε στο Σκουτάρι της Κωνσταντινούπολης, λίγες ώρες προτού μάθει τα ευχάριστα.

Στους μεγάλους χθεσινούς ηττημένους συγκαταλέγονται αφενός τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της αντιπολίτευσης (Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό/ CHP και Εθνικής Δράσης /ΜΗΡ), που έδωσαν στη χθεσινή διαδικασία χαρακτήρα πρόωρων εκλογών και αφετέρου το δικαστικό κατεστημένο (Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, Συνταγματικό Δικαστήριο), έσχατος πυλώνας του κεμαλικού κράτους μετά το «ξεδόντιασμα» του στρατού. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου δεν μπόρεσε καν να ψηφίσει, αφού δεν ενημέρωσε εγκαίρως τις εκλογικές αρχές για τη νέα του διεύθυνση!

Κουρδικό
Το «Ναι» επικράτησε του «Οχι» με 58%-42% και ουσιαστικά το μόνο άλυτο πρόβλημα του Τούρκου πρωθυπουργού απομένει το Κουρδικό. Στην επαρχία Χάκαρι αντάρτες του ΡΚΚ επιτέθηκαν σε στρατιωτικό όχημα που μετέφερε κάλπες, ενώ στη Μερσίνα συμπαθούντες της κουρδικής οργάνωσης έριξαν μολότωφ σε εκλογικά τμήματα και πέταξαν πέτρες σε ψηφοφόρους. Στην επαρχία Μπατμάν τραυματίστηκαν 10 άτομα σε συγκρούσεις διαδηλωτών με την αστυνομία και οι δυνάμεις ασφαλείας συνέλαβαν τουλάχιστον 140 άτομα που πίεζαν τους ψηφοφόρους σε αποχή (κατά τη «γραμμή» του κουρδικού κόμματος Ειρήνης και Δημοκρατίας, αλλά και του ίδιου του Οτσαλάν).

«Οι ισλαμιστές πήγαν καλύτερα του αναμενομένου, βάζοντας παρακαταθήκη για τις εκλογές του 2011. Αν εξαιρέσουμε τα συμβάντα στις νοτιοανατολικές επαρχίες, ο πρωθυπουργός πρέπει να αισθάνεται πολύ άνετα», τόνισε ο αρθρογράφος της «Μιλιέτ», Σεμίχ Ιντίζ. Πράγματι, ο Ερντογάν είχε δηλώσει προκαταβολικά ότι θα είναι ικανοποιημένος με «το 50% συν μία ψήφο». Αφησε έτσι στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Μπουλέντ Αρίντς, τις μεγαλοστομίες για «νίκη με 60%».

Τελικά το ένστικτο του Αρίντς δικαιώθηκε, αφού υπέρ του «Ναι» ψήφισαν 21,9 εκατομμύρια Τούρκοι και «Οχι» 15,8 εκατομμύρια. Μόνο στην παραδοσιακά «κεμαλική» Σμύρνη το νέο Σύνταγμα απορρίφθηκε με 67%, ενώ το «Οχι» επικράτησε επίσης στην Ανατολική Θράκη και στα παράλια Αιγαίου - Ανατολικής Μεσογείου.

Σε Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη ο Ερντογάν πήρε το 55% των ψήφων, βάζοντας υποθήκη για τρίτη κατά σειρά εκλογική νίκη μετά το 2002 και το 2007. Υστερα από 8 χρόνια στην εξουσία, οι ισλαμιστές ελέγχουν την προεδρία της δημοκρατίας με τον Αμπντουλάχ Γκιουλ, εμπέδωσαν τον έλεγχό τους επί του στρατού στις πρόσφατες κρίσεις, ενώ αποσυναρμολογούν τον μηχανισμό του βαθέος κράτους με τη δικαστική διερεύνηση των υποθέσεων «Εργκενεκόν» και «Βαριοπούλα».

Η κόντρα
Το συνταγματικό πακέτο -που μπλοκαρίστηκε λυσσαλέα τους προηγούμενους μήνες από την κεμαλική αντιπολίτευση και την ανώτατη δικαιοσύνη- περιλαμβάνει αντιφατικές διατάξεις, με φιλελεύθερο αλλά και με αυταρχικό χαρακτήρα. Η ΕΕ εγκρίνει ανεπιφύλακτα την πολιτική δωσιδικία των στρατιωτικών, την άρση της ασυλίας των πραξικοπηματιών του 1980, τη θέσπιση Συνηγόρου του Πολίτη, την παροχή συνδικαλιστικών - απεργιακών δικαιωμάτων στους Τούρκους δημοσίους υπαλλήλους και την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Προβληματίζεται όμως από τον κυβερνητικό έλεγχο στους διορισμούς ανώτατων δικαστών, κάτι που θέτει υπό αμφισβήτηση την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.

Κ. Εβρέν
Ψήφισε στην επέτειο του πραξικοπήματος

Σιωπηλός και χωρίς διάθεση για δηλώσεις ψήφισε ο 93χρονος Κενάν Εβρέν στο εκλογικό τμήμα της Λέσχης Εθνικών Οδών, στην Αγκυρα. Ακριβώς πριν από 30 χρόνια, στις 12 Σεπτεμβρίου 1980, έβαζε την Τουρκία στον γύψο ως αρχηγός του στρατού, με πρόσχημα τις αιματηρές συγκρούσεις ακροδεξιών και ακροαριστερών ομάδων.

Προφανώς χθες ψήφισε κατά της άρσης της ασυλίας του, όπως προβλέπεται σε μία από τις 26 αναθεωρητέες διατάξεις του νέου Συντάγματος. Πάντως, η δυνατότητα δίωξης των πραξικοπηματιών του 1980 έχει περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα, αφού θεωρείται απίθανο να οδηγηθούν στις δικαστικές αίθουσες ο Εβρέν και οι άλλοι δύο επιζώντες της πενταμελούς χούντας του ‘80. Πρόκειται για τον στρατηγό ε.α. Ταχσίν Σαχίνκαγια και τον ναύαρχο ε.α. Νεζάτ Τουμέρ. (Απεβίωσαν στο μεταξύ οι στρατηγοί Νουρετίν Ερσίν και Σεντάτ Τζελασούν).

Μετά την παράδοση της εξουσίας στον Οζάλ και την ελεγχόμενη μετάβαση στον κοινοβουλευτισμό, ο Εβρέν εξακολούθησε να απολαμβάνει σύνταξη προέδρου της δημοκρατίας. Εξάλλου, φρόντισε με το Σύνταγμα του 1982 να απονείμει ασυλία στον εαυτό του και στους υπόλοιπους χουντικούς.

Γιάννης Παπαδάτος
johnpapadatos@pegasus.gr