»Η καταραµενη λεξη

Του Γιώργου Λακόπουλου
ΝΕΑ

Ο ΜΙΚΗΣ Θεοδωράκης είναι σαν το κόκκινο κρασί: όσο παλαιώνει τόσο πολυτιµότερο γίνεται. Και περιζήτητο. Για τα 85 χρόνια του πληµµύρισε ο Λυκαβηττός – µε τη συµβολή και των «ΝΕΩΝ» – την περασµένη Πέµπτη. Ο «Ψηλός» εκεί, παρών. Αειθαλής και φωτεινός, άπλωνε τα τεράστια χέρια του για να διευθύνει από το κάθισµά του – καθώς δεν τον κρατούν τα πόδια του πια – και έτσι έδειχνε ακόµη πιο ψηλός, θεόρατος. Μέσα στο κατακαλόκαιρο ο κόσµος πήγε να.. ανασάνει και να τραγουδήσει «Κράτησα τη ζωή µου...», «Τη Ρωµιοσύνη µην την κλαις…». Με τον τεράστιο ίσκιο του πάνω από τον Ελληνισµό – όπου Γης – ο Μίκης παραµένει ακατάβλητος δηµιουργός και µάχιµος. Μετά τη συναυλία δήλωσε ότι «η Ελλάδα βρίσκεται υπό κατοχή». Υπάρχουν «ξένοι στρατιώτες µε κουστούµια» σε ελληνικό έδαφος. Μια εβδοµάδα πριν είχε εξοµολογηθεί στον, ηµέτερο, Σταύρο Θεοδωράκη:

«Ηµασταν κουρδισµένοι – από καιρό – µε προορισµό να πέσουµε στη φάκα του ΔΝΤ. Και πέσαµε».

***
Η ΛΕΞΗ «Κατοχή» είναι ξορκισµένη σ’ αυτήν τη γωνιά της Βαλκανικής. Αναµοχλεύει µνήµες µε δάκρυα και σπαραγµό. Ολόκληρο το µεταπολιτευτικό εποικοδόµηµα στηρίχθηκε στην εξαφάνιση αυτής της καταραµένης λέξης από το συλλογικό υποσυνείδητο. Το σύνθηµα «Η Ελλάδα στους Ελληνες», δηλαδή το αίτηµα της Εθνικής Ανεξαρτησίας, στερέωσε την Γ’ Ελληνική Δηµοκρατία. Ο Μίκης ήταν σ’ αυτούς που θεµελίωσαν αυτόν τον µύθο. Με τη µουσική και τον λόγο του, µε τους µαιάνδρους της πολιτικής διαδροµής του, µε το θάρρος της γνώµης του. Και τώρα ο µύθος ανατρέπεται από τους δηµιουργούς του. Ο ίδιος προειδοποιεί µε φωνή βγαλµένη από τα τραγούδια του: «Κάποτε θα ‘ρθουν να σου πουν… ψέµατα λένε...». Ο τελευταίος µυθικός Ελληνας ανασκευάζει τον τελευταίο µύθο των Ελλήνων.

***
ΜΠΟΡΕΙ ΟΠΟΙΟΣ θέλει να πάρει αυτή τη σπαρακτική κραυγή σαν σχήµα λόγου. Μπορεί να την εγγράψει απλώς ως υστερόγραφο µιας γενέθλιας συναυλίας. Μπορεί ο Θεοδωράκης να µην έχει δίκιο. Θα ήταν καλύτερα για όλους να µην έχει. Αλλά, κακά τα ψέµατα. Από την οπτική γωνία ενός ανθρώπου που βίωσε τη δόξα και την τραγωδία µε το ίδιο πάθος, είµαστε κιόλας όπως θα µας περιέγραφε στα «Τείχη» του ο Καβάφης: «Μεγάλα κι υψηλά τριγύρω µου έκτισαν τείχη... Αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον... Ανεπαισθήτως µ’ έκλεισαν από τον κόσµον έξω». Είµαστε «υπό κατοχή» – χωρίς κανείς να µας ρωτήσει µάλιστα – γιατί χάσαµε όλοι µαζί έναν πόλεµο και ένας ένας πολλούς πολέµους.

***
Η ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΗ δήλωση από τον Λυκαβηττό, µας προσγειώνει σε µια πραγµατικότητα που δεν αλλάζει αν πάψουµε να την παρατηρούµε. Για πολλές δεκαετίες διαγράφαµε απλώς κύκλους γύρω από τον εαυτό µας και – όπως θα έλεγε ο Αρθουρ Κλαρκ – σήµερα: «Η ειρωνεία είναι ότι πρώτη φορά δίνουµε τόση σηµασία στο µέλλον, ενώ µπορεί να µην έχουµε µέλλον».


Είµαστε «υπό κατοχή» _ χωρίς κανείς να µας ρωτήσει µάλιστα _ γιατί χάσαµε όλοι µαζί έναν πόλεµο και ένας ένας πολλούς πολέµους