»Οι τραπεζες και το συστημα

Του ΘΑΝΑΣΗ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΥ Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία

Η ΠΡΟΤΑΣΗ της Τράπεζας Πειραιώς για εξαγορά της κρατικής συμμετοχής (κατά το μεγαλύτερο μέρος της) στην Αγροτική Τράπεζα και στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, ανεξάρτητα από την τύχη της, έχει πολιτικό ενδιαφέρον.
Ανοιγμα παρτίδας για τους σκακιστές, εναρκτήριο λάκτισμα για τους ποδοσφαιριστές, αποτελεί την αφετηρία μιας διαδικασίας ιδιωτικοποίησης του τραπεζικού τομέα. Με συνέπειες όχι μόνο για το τραπεζικό αλλά και για το..
πολιτικό σύστημα.

Η ΕΝΤΕΧΝΗ σύνθεση της πρότασης Σάλλα αφήνει την πρωτοβουλία στην κυβέρνηση, ενώ φαίνεται ότι αυτή προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα. Η κυβέρνηση δηλώνει ότι την εξετάζει με προσοχή και υπόσχεται διαφάνεια. Η υποβολή της πρότασης και η εξέτασή της δεν σημαίνει αποδοχή, λέει. Αυτονόητο. Θα τεθεί στη διαδικασία αποκρατικοποιήσεων, θα προσληφθεί, κατά νόμο, ειδικός σύμβουλος (μήπως η Goldman Sachs;), θα γίνουν ενδεχομένως αντιπροτάσεις, θα ανοιχθεί η διαγωνιστική διαδικασία για Ελληνες και ξένους. Τίποτε δεν τέλειωσε. Ολα αρχίζουν.

ΟΙ ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ αντιδράσεις από συνδικαλιστές, από την αριστερά και από στελέχη του ΠΑΣΟΚ, που θυμίζουν το -ξεχασμένο- πρόγραμμά του για, μεταξύ άλλων, ισχυρό δημόσιο τραπεζικό πυλώνα, ήταν αναμενόμενες. Οπως και η θετική απήχηση που είχε η πρόταση στους διεθνείς τραπεζικούς κύκλους και οικονομικό τύπο, στον εδώ επιχειρηματικό κόσμο, στα περισσότερα ελληνικά ΜΜΕ και στην αξιωματική αντιπολίτευση. Δεν είναι αυτή η αντιπαράθεση που έχει το πολιτικό ενδιαφέρον για το οποίο μιλάμε. Το ΠΑΣΟΚ έχει τελικά συμπαγή πλειοψηφία και οι αποφάσεις της κυβέρνησης θα περάσουν.

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ενδιαφέρον της διαδικασίας που ξεκίνησε είναι ευρύτερο και βαθύτερο. Είναι συστημικό. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην ευρωζώνη οι ιδιωτικοποιήσεις, οποιεσδήποτε, δεν είναι μόνο θεμιτές. Είναι στόχος. Ιδίως οι τραπεζικές. Είναι δύσκολο, αν όχι ανέφικτο, για την Ελλάδα, σε περίοδο κρίσης, υπό καθεστώς μνημονίου και τρόικας, να εφαρμόσει σύστημα με ισχυρό δημόσιο τραπεζικό πυλώνα.

ΟΙ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ, συνεπώς, των κρατικών τραπεζών θα προχωρήσουν. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Το ζήτημα εντοπίζεται, λοιπόν, στο αντάλλαγμα. Και στις εγγυήσεις. Το πρώτο πρέπει να είναι αξιόχρεο. Οι δεύτερες, αξιόπιστες. Πρόκειται για συνταγματική υποχρέωση. Στηρίζεται στο άρθρο 4 του Συντάγματος. Στην αρχή της ίσης συμμετοχής στα δημόσια βάρη. Δημόσια περιουσία δεν μπορεί να δοθεί σε ιδιώτες -ούτε με νόμο ούτε με διεθνή σύμβαση- χωρίς πλήρη αποζημίωση των φορολογουμένων. Είναι μια αντίστροφη απαλλοτρίωση.

ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ, όταν απαλλοτριώνει το ακίνητο ενός ιδιώτη, του καταβάλλει πλήρη αποζημίωση, που καθορίζεται δικαστικά. Οταν, αντιστρόφως, το Δημόσιο δίνει τμήμα της περιουσίας του, τις τραπεζικές μετοχές του, σ' έναν ιδιώτη, πρέπει αυτός να το αποζημιώσει πλήρως.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ, όμως, η αξία των μετοχών του Δημοσίου στην Αγροτική και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο; Και πώς θα προσδιοριστεί; Πέρα από τα λογιστικά και χρηματιστηριακά στοιχεία, τα οποία θα εκτιμηθούν από οίκους αξιολόγησης (ποιους άραγε;) και θα αποτελέσουν αντικείμενο διαγωνιστικής ή άλλης διαδικασίας, είναι και το ζήτημα της πιστωτικής πολιτικής που ασκείται από τις διοικήσεις των τραπεζών. Ποιες εγγυήσεις θα δοθούν ότι αυτή θα ασκείται προς ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας και όχι -αποκλειστικά- προς το συμφέρον των μετόχων της τράπεζας και των διοικητών της;

ΟΤΑΝ ΜΙΑ ιδιωτική τράπεζα κερδίζει, εισπράττουν οι μέτοχοι και οι διοικητές της. Οταν κινδυνεύει, σπεύδει το Δημόσιο, δηλαδή οι φορολογούμενοι, να τη διασώσει για να μην καταστραφούν οι καταθέτες και να μη συμπαρασύρει ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα. Οταν δανείζει, στο Δημόσιο ή σε ιδιώτες, επιβάλλει τους όρους της. Οταν και αν προχωρήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις, η κυβέρνηση οφείλει να αξιώσει όχι μόνο την πραγματική αξία των μετοχών του Δημοσίου αλλά και πλήρεις εγγυήσεις για την πορεία και την πιστωτική πολιτική των τραπεζών. Επιβάλλεται από το Σύνταγμα.