»Διαδικτυακα παιχνιδια και εθισμος: Ένας υπαρκτος κινδυνος

Της Βασιλικής Πάρρυ ellispoint

Ζούμε αναμφίβολα στην ψηφιακή εποχή. Η μεγάλη πλειοψηφία των νέων κυρίως ανθρώπων ασχολούνται σε έναν βαθμό με το internet και τις διάφορες εφαρμογές του. Πλέον θεωρείται παράξενο να μην έχεις λογαριασμό στο facebook, να μην χρησιμοποιείς το youtube και να μην ξέρεις τι είναι το twitter. Για να επικοινωνήσεις με..

οποιαδήποτε μεριά του κόσμου χρειάζεται απλά να κάτσεις μπροστά σε έναν υπολογιστή. Οι γνωριμίες με ανθρώπους από κάθε γωνιά του πλανήτη είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο.

Υπό αυτές τις συνθήκες βρήκε εύφορο κλίμα για να αναπτυχθεί ένα νέο είδος ηλεκτρονικού παιχνιδιού: το διαδικτυακό παιχνίδι. Σε παιχνίδια αυτού του είδους, παίκτες από όλο το κόσμο συναντιούνται σε έναν ψηφιακό κόσμο και ανάλογα με το είδος του παιχνιδιού είτε συνεργάζονται είτε συγκρούονται ως αντίπαλοι. Η αλληλεπίδραση μεταξύ των παικτών δίνει μια άλλη γεύση στο ηλεκτρονικό παιχνίδι, απομακρύνοντάς το από ένα γραμμικό σενάριο στο οποίο ο παίκτης αλληλεπιδρά μόνο με τον υπολογιστή.

Τα πιο γνωστά είδη ηλεκτρονικού παιχνιδιού είναι τα shooter πρώτου προσώπου και τα παιχνίδια ρόλων. Στην δεύτερη κατηγόρια ανήκουν κάποιοι πολύ γνωστοί τίτλοι που απασχολούν εκατομμύρια παίκτες σε όλο τον κόσμο, όπως το World of Warcraft και το Guild Wars. Στα παιχνίδια ρόλων ο κάθε παίκτης δημιουργεί έναν χαρακτήρα, η εμφάνιση και οι δυνατότητες του οποίου εξαρτώνται από τις προσωπικές του επιλογές. Με αλλά λόγια, ο χαρακτήρας που δημιουργεί κάθε παίκτης είναι μοναδικός και εκφράζει τις προτιμήσεις του. Με αυτόν τον χαρακτήρα μπαίνει σε ένα κόσμο, λεπτομέρειες του οποίου ναι μεν εξαρτώνται από το κάθε παιχνίδι, αλλά χαρακτηρίζεται σχεδόν πάντα από ένα περιβάλλον παρόμοιο με αυτό της καθημερινής μας ζωής (σπίτια, κτήρια, δρόμοι, σπηλιές, πεδιάδες, οχήματα, κλπ). Σε αυτόν τον κόσμο ο παίκτης μπορεί να κινηθεί και να δράσει ελεύθερα. Μέσα από το παιχνίδι, δημιουργεί μία νέα μορφή του εαυτού του και ζει σε έναν νέο κόσμο, μαζί με εκατοντάδες άλλους παίκτες.

Παρά το είδος διαδικτυακής έστω κοινωνικοποίησης που αυτά τα παιχνίδια μπορεί να προσφέρουν, αφού πλέον δεν παίζει ο καθένας μόνος του με τον υπολογιστή του, εισάγουν, ή μάλλον αναβαθμίζουν και ένα αρνητικό στοιχείο: τον εθισμό. Ο εθισμός στα ηλεκτρονικά παιχνίδια δεν είναι μία καινούργια έννοια. Τα διαδικτυακά παιχνίδια όμως του δίνουν μία άλλη υπόσταση. Σε ένα απλό ηλεκτρονικό παιχνίδι, ο εθισμός συνήθως εξασθενίζει με το τέλος του σεναρίου του. Στα διαδικτυακά παιχνίδια, η συμμετοχή πολλών παικτών δίνει μία ποικιλία, μία διαφορετικότητα, που πιο δύσκολα βαριέται ο παίκτης.

Εκτός από αυτή την διαφορά όμως, μεγάλο ρόλο στον εθισμό παίζει και η ψυχολογία του παίκτη. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, στα διαδικτυακά παιχνίδια δημιουργείς ένα νέο χαρακτήρα και εισέρχεσαι σε ένα νέο κόσμο. Αλληλεπιδράς με ανθρώπους που δεν γνωρίζεις, πράγμα που σου δίνει την δυνατότητα να αλλάξεις πτυχές του χαρακτήρα σου και να παρουσιάσεις έναν άλλο εαυτό. Ιδιαίτερα αν ένας παίκτης είναι απομονωμένος και μοναχικός, χωρίς στενές σχέσεις και φίλους στην πραγματική του ζωή, μπορεί μέσω του παιχνιδιού να γνωρίσει νέα άτομα και να αποκτήσει «διαδικτυακούς» φίλους, χωρίς να έχει παρουσιάσει απαραίτητα τον πραγματικό του χαρακτήρα. Η ύπαρξη ατόμων στο διαδίκτυο που λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο καθιστά ευκολότερη τη δημιουργία φίλων μέσα σε ένα διαδικτυακό παιχνίδι. Κατά συνέπεια ο παίκτης προτιμά να «ζει» σε έναν εικονικό κόσμο όπου έχει διαμορφώσει κάποιες σχέσεις, παρά να βρίσκεται αντιμέτωπος με τη μοναξιά της καθημερινής του ζωής.

Συνήθως στα ηλεκτρονικά παιχνίδια ο χαρακτήρας του παίκτη λαμβάνει το ρόλο κάποιου υπερφυσικού όντος (μάγου, ξωτικού, υπερήρωα, κλπ), που έχει συγκεκριμένες δυνάμεις και δυνατότητες. Καθώς αυτός εξελίσσεται μέσα στο παιχνίδι, πραγματοποιεί αποστολές, μάχεται το κακό, αναγνωρίζεται ως ήρωας. Τα επιτεύγματα του χαρακτήρα του παιχνιδιού δίνουν μία ιδιαίτερη αίσθηση στον παίκτη. Προσπαθεί με κάθε τρόπο να βελτιώσει τις ικανότητές του στο παιχνίδι έτσι ώστε να μπορεί να τις προβάλλει στους συμπαίκτες του. Παύει να είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος και αποκτά μία ψευδαίσθηση ανωτερότητας και επιτυχίας. Αυτό μπορεί να αποτελέσει άλλο ένα αίτιο εθισμού στο διαδικτυακό παιχνίδι.

Τα παραπάνω δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο. Η μοναξιά οδηγεί σε εθισμό, ο οποίος με την σειρά του οδηγεί σε ακόμα περισσότερη απομόνωση. Η εμμονή του παίκτη με το διαδικτυακό παιχνίδι μπορεί να οδηγήσει και σε ακραίες καταστάσεις, όπου περνάει ολόκληρες μέρες μπροστά στον υπολογιστή χωρίς να έχει καμία απολύτως επαφή με τον εξωτερικό κόσμο. Το παιχνίδι αποτελεί ένα διάλειμμα από την καθημερινότητα, μία έξοδο, μία απόδραση από την πραγματικότητα. Η προσομοίωση του πραγματικού κόσμου μέσα στο ψηφιακό σύμπαν του παιχνιδιού διευκολύνει ακόμα περισσότερο την αφομοίωση του παίκτη. Ιδιαίτερα αν κάποιος δεν είναι ικανοποιημένος από την ζωή του, πολύ εύκολα μπορεί να πέσει στην παγίδα του εικονικού κόσμου και να προτιμήσει την ψεύτικη από την πραγματική του ζωή.

Ο κίνδυνος του εθισμού είναι υπαρκτός και δεν πρέπει να υποτιμάται. Εκατομμύρια παίκτες στον κόσμο όμως, ιδιαίτερα νέα παιδιά και έφηβοι, ασχολούνται με διαδικτυακά παιχνίδια. Το αρχαίο ρητό «μέτρον άριστον», μπορεί να εφαρμοστεί και σε αυτήν την περίπτωση. Η ασχολία με διαδικτυακά παιχνίδια δεν είναι από μόνη της καταστροφική. Αρκεί να μην οδηγεί σε απομόνωση. Κάθε παίκτης πρέπει να έχει υπόψη του και αυτή την πλευρά των παιχνιδιών, έτσι ώστε να την αντιληφθεί και να την αντιμετωπίσει σε περίπτωση που περάσει το όριο του εθισμού.