»Ο Ευρωπαιος ασθενης

του Γιάνη Βαρουφάκη Protagon.gr

Φανταστείτε να βρισκόταν βαριά άρρωστος ένας δικός σας άνθρωπος και οι θεράποντες ιατροί να διαφωνούσαν μεταξύ τους έντονα ως προς την διάγνωση και θεραπεία. Κάποιοι να μιλούσαν για καρκίνο και να πρότειναν άμεση ακτινοβολία ενώ κάποιοι άλλοι να επέμεναν ότι πρόκειται για μια μορφή μυασθένειας που απαιτεί πολύ κορτιζόνη. Μετά από εκτενές ιατρικό συμβούλιο έβγαλαν την εξής ..ανακοίνωση:



«Με χαρά μας διαπιστώνουμε ότι επήλθε συμφωνία η οποία όμως αφήνει στον καθένα μας πολλούς βαθμούς ελευθερίας. Όσοι από εμάς πιστεύουμε στην θεωρία του καρκίνου θα προχωρήσουμε με την χρήση ακτινοβολίας. Οι υπόλοιποι θα χορηγήσουν κορτιζόνη. Όμως, και εδώ έγκειται η συμφωνία μας, επειδή νοιαζόμαστε για τον ασθενή, υποσχόμαστε εν μία φωνή ότι και οι μεν και οι δε θα περιορίσουμε την έκταση της θεραπευτικής αγωγής - οι μεν θα χρησιμοποιήσουν την μισή ακτινοβολία από εκείνη που θα ήθελαν και οι δε την μισή δόση κορτιζόνης. Η σύγκλισή μας αυτή αντικατοπτρίζει την δέσμευσή μας σε κοινή στάση απέναντι στην ασθένεια.»


Πως θα νιώθατε με το άκουσμά της; Απόγνωση. Σαν την απόγνωση που ένιωσα διαβάζοντας την πρόσφατη ανακοίνωση των G20, η οποία δεν διαφέρει σε τίποτα (ως προς την ουσία) της προηγούμενης παραγράφου. Από την μία, οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία (δηλαδή οι μόνες χώρες που παράγουν ενεργό ζήτηση για την παγκόσμια οικονομία) είπαν ότι η διεθνής οικονομία απειλείται από την συρρίκνωση των δημοσίων δαπανών. Από την άλλη, οι Ευρωπαίοι (υπό την απολυταρχική κηδεμονία της Γερμανίας, με την νέα συντηρητική κυβέρνηση της Βρετανίας να σιγοντάρει), ο Καναδάς και κάποιες άλλες εξαγωγικές χώρες, αποφάσισαν πως αυτό που χρειάζεται μια παγκόσμια οικονομία στα πρόθυρα της κατάρρευσης είναι το σπρώξιμο προς τον γκρεμό - μια συντονισμένη μείωση κρατικών δαπανών σαν εκείνη που εφάρμοσε το 1929-1932 ο Πρόεδρος Hoover των ΗΠΑ.



Ερώτημα: Γιατί ο κ. Ομπάμα «ενέδωσε» συμφωνώντας ότι αποτελεί πρωταρχικής σημασίας η μείωση του δημόσιου χρέους, όταν γνωρίζουμε ότι γνωρίζει πόσο επικίνδυνα ανόητη είναι η πρόταση των Ευρωπαίων και όταν έχει μαζί του χώρες κλειδιά όπως Κίνα, Ινδία, Βραζιλία;

Απάντηση: Επειδή αντιμετωπίζει στο εσωτερικό των ΗΠΑ την Ρεπουμπλικανική επίθεση, εν όψει εκλογών για το Κογκρέσο, αιχμή της οποίας είναι η κατηγορία ότι η κυβέρνηση Ομπάμα «σφετερίζεται» το μέλλον της χώρας αφήνοντας το δημόσιο χρέος να πολλαπλασιάζεται προς όφελος ξένων οικονομιών όπως της Γερμανίας και της Κίνας. Όπως όμως δήλωσε ο υπουργός του των οικονομικών, ο Tim Geithner, η Αμερικανική κυβέρνηση δεν αλλάζει ρώτα: Κρίνοντας ότι η παγκόσμια οικονομία κρατιέται από μία κλωστή, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να την στηρίζουν, έστω και μόνες τους.


Με απλά λόγια, η συνάντηση G20 εξέδωσε ένα ανακοινωθέν στερούμενο οποιασδήποτε λογικής και ηθικής βάσης. Αυτό που κρύβει είναι μια πραγματικότητα που λίγο έχει αλλάξει από το 2009: Οι ΗΠΑ, ως επί το πλείστον, και η Κίνα σε μικρότερο βαθμό, συνεχίζουν να σηκώνουν το βάρος της διατήρησης της παγκόσμιας ζήτησης σε επίπεδα τα οποία, προς το παρόν, αποτρέπουν την κατάρρευση του διεθνούς καπιταλισμού. Αυτές οι δύο χώρες θα συνεχίζουν να αυξάνουν τις δημόσιες δαπάνες. Οι ΗΠΑ δανειζόμενες και η Κίνα ξοδεύονταν τις αποταμιεύσεις της. Οι υπόλοιποι, με πρώτους τους Ευρωπαίους, παραμένουν ταγμένοι στις τάξεις των τζαμπατζήδων - δηλαδή αυτών που προσπαθούν να επωφελούνται από την συνεισφορά εκείνων που πράττουν το «σωστό» καταδικάζοντας το σύνολο (δηλαδή την παγκόσμια οικονομία) σε χαμηλότερη απασχόληση, μεγαλύτερη ανασφάλεια, και περισσότερη φτώχεια.


Τον Μάιο που μας πέρασε, η κατάρρευση των σχεδίων της ΕΕ για το πως θα «διασωθεί» η Ελλάδα οδήγησε την ΕΕ σε μια πλήρη ανατροπή των έως τότε δεδομένων. Η αρχιτεκτονική του Μάαστριχτ κατέρρευσε υπό την πίεση της ζωής. Η ΕΚΤ άρχισε να αγοράζει σωρηδόν κρατικά ομόλογα, ανακοινώθηκε ο μηχανισμός στήριξης των €750 δις για τις ελλειμματικές χώρες, και οι πολίτες της Ευρώπης για πρώτη φορά άκουσαν να γίνεται λόγος για νέους υπερεθνικούς θεσμούς άσκησης οικονομικής πολιτικής. Ήταν μια καλή αρχή στον δρόμο προς τον εξορθολογισμό της ευρωζώνης. Ένα πρώτο βήμα θα ήταν μια συνολική διαπραγμάτευση εντός της ΕΕ που θα έθετε τις βάσεις για έναν πραγματικά κοινό οικονομικό σχεδιασμό.

Ένα μήνα και κάτι αργότερα, η Ευρώπη έκανε αυτό που ξέρει καλύτερα: Πήγε πολλά βήματα πίσω:


1. Ο μηχανισμός στήριξης που στήνεται στο Λουξεμβούργο (ο επονομαζόμενος Special Purpose Vehicle) δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας καθώς (α) ουσιαστικά δημιουργεί ένα νέο τοξικό ομόλογο Ευρωπαϊκής σύλληψης και έκδοσης (την ώρα που η Ευρώπη, υποτίθεται, πνέει μένεα εναντίον των Αμερικανικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που τα σκαρφίστηκαν), και (β) αρνείται πεισματικά να αντιληφθεί ότι το πρόβλημα χρέους έχει δύο πλευρές - εκείνη των κρατών και την άλλη των τραπεζών-ζόμπι.



2. Οι νέοι θεσμοί που συζητιούνται αρνούνται την ανάγκη ενός μηχανισμού ανακύκλωσης των πλεονασμάτων.


3. Ο ρόλος της ΕΕ στην παγκόσμια προσπάθεια αποσόβησης μιας νέας δεκαετίας του 1930 εξακολουθεί να είναι καθαρά παρασιτικός. Τον Απρίλιο του 2009 η κα Μέρκελ ξεκαθάρισε στον Πρόεδρο Ομπάμα στο Παρίσι όπου συναντήθηκαν ότι η Γερμανία δεν θα συμμετάσχει στην τόνωση της παγκόσμιας οικονομίας, αφήνοντάς τον να βγάλει εκείνος το φίδι από την τρύπα. Όπως φάνηκε στο Τορόντο την περασμένη εβδομάδα, η ΕΕ ολόκληρη ενστερνίζεται την επιλογή της Καγκελαρίου για ένα διαχρονικά παρασιτικό ευρωπαϊκό ρόλο.


Η κρίση του 2010, και ιδίως του Μαΐου, έδωσε στην ευρωζώνη μια πρώτης τάξης ευκαιρία να έρθει αντιμέτωπη με την προβληματική της αρχιτεκτονική. Όπως πλέον φαίνεται, η ηγεσία της ευρωζώνης επιλέγει την άρνηση, κάνοντας το καλύτερο δώρο στους εχθρούς της οικονομικής ένωσης, στους ευρωσκεπτικιστές (π.χ. Βρετανούς, ανατολικοευρωπαίους).



Το ευρώ δεν θα αντέξει την πορεία που χάραξε η ευρωπαϊκή μας ηγεσία και την οποία τόσο αυτάρεσκα διατράνωσε στο Τορόντο. Ιδίως αν η Αμερικανική οικονομία μπει σε νέα καθοδική πορεία, κάτι που η παρασιτική στάση της Ευρώπης καθιστά πιο πιθανό. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε να είμαστε σίγουροι ότι οι ΗΠΑ, ιδίως με ένα Ρεπουμπλικανικό Κογκρέσο, θα περιχαρακωθούν περισσότερο στον εαυτό τους (και σε έναν σφικτότερο εναγκαλισμό με την Κίνα) αφήνοντας την Ευρώπη να βολοδέρνεται στα κύματα της στυγνότερης ύφεσης από την δεκαετία του 1930.