»Το κουπΙ και το καραβι

Του ΠΑΥΛΟΥ ΤΣΙΜΑ ΝΕΑ

Κι έτσι, λοιπόν, δεν είμαστε πια οι μόνοι στον κόσμο που ζούμε στον αστερισμό της λιτότητας, εμείς και οι αδύναμοι αδελφοί μας της περιφέρειας της ευρωζώνης, οι αποκαλούμενοι και «γουρουνάκια» από τις αλαζονικές πένες.

Ξαφνικά, για να εξευμενίσουν τους άγριους θεούς των bond markets, οι οικονομίες και στις δύο όχθες του Ατλαντικού σπεύδουν στους..


βωμούς και θυσιάζουν δημόσιες, κοινωνικές δαπάνες. Η γρήγορη μείωση των ελλειμμάτων είναι η νέα παγκόσμια πολιτική. Ο Ομπάμα βάζει νερό στο κρασί του. Η Γερμανία της Μέρκελ αναγγέλλει «ελληνικές περικοπές» σε μισθούς και επιδόματα. Η Βρετανία άκουσε τον νέο της πρωθυπουργό να της υπόσχεται δάκρυα, θυσίες και πρωτοφανείς, αιματηρές περικοπές. Και μόνον η Γαλλία εξακολουθεί να αντιστέκεται- κάπως- στη νέα μόδα.

Θα μπορούσε να είναι μια παρηγοριά το ότι δεν είμαστε μόνοι στη δυστυχία μας. Αλλά δεν είναι. Κάθε άλλο, μάλιστα.

Δεν χρειάζεται να έχει κανείς ειδικές γνώσεις οικονομολόγου, για να αντιληφθεί πως, όταν οι ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες θέτουν ως πρώτη προτεραιότητα τη μείωση των ελλειμμάτων τους, αυτό σημαίνει ότι η προσδοκία μιας ανάκαμψης στην ευρωζώνη αναβάλλεται ή ματαιώνεται. Και, κατά συνέπεια, η ελληνική προσπάθεια να συμμαζέψουμε τα δικά μας ελλείμματα, δίχως να χαθούμε σε μια μαύρη τρύπα ύφεσης, γίνεται πολύ δυσκολότερη.

Ούτε χρειάζονται ειδικές γνώσεις για να καταλάβει κανείς ότι, εφόσον τα ελλείμματα των χωρών της περιφέρειας της ευρωζώνης αντιστοιχούνται, κατά κάποιο τρόπο, στα πλεονάσματα της ισχυρότερης εξαγωγικής οικονομίας της ζώνης, της γερμανικής, είναι προφανές ότι η Γερμανία θα έπρεπε να ακολουθεί πολιτική τόνωσης της εσωτερικής της ζήτησης, ώστε να εξισορροπηθούν κάπως οι μεγάλες εσωτερικές ανισότητες της ζώνης. Οταν, λοιπόν, το Βερολίνο συμπιέζει, με περικοπές αποδοχών, την εσωτερική ζήτηση, οι ανισορροπίες αυτές θα γίνουν ακόμη μεγαλύτερες και η διάσωση των οικονομιών της περιφέρειας μια ακόμη δυσκολότερη αποστολή.

Από τη σκοπιά της Αθήνας, λοιπόν, αλλά και της Μαδρίτης ή της Λισαβώνας, αυτή η λιτότητα χωρίς σύνορα, είναι μια εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη, που δυσκολεύει τις ήδη δύσκολες προσπάθειές τους για βιώσιμη δημοσιονομική εξυγίανση. Αλλά αμφισβητείται ζωηρά αν αυτή η πολιτική στροφή είναι σοφή και από την άποψη των συμφερόντων των ίδιων των μεγάλων οικονομιών της Δύσης.

Ερώτημα πρώτο: Μια απότομη επιβράδυνση της ασθενικής και εύθραυστης ανάκαμψης, στο όνομα μιας, ταχύτερης απ΄ ό,τι θα ήταν αναγκαίο, μείωσης των ελλειμμάτων, θα οδηγήσει εν τέλει σε μείωση ελλειμμάτων ή θα έχει το αντίθετο ακριβώς αποτέλεσμα- συν τον κίνδυνο μιας δεύτερης υφεσιακής βύθισης;

Ερώτημα δεύτερο: Αν όλα γίνονται για «να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των αγορών», ποιος, μετά τον Σεπτέμβριο του 2008, εξακολουθεί να εμπιστεύεται τη σοφία των αγορών και το εύλογο των προσδοκιών τους; Και ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι οικονομίες σε ύφεση εμπνέουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη απ΄ ό,τι οικονομίες με μεγάλα ελλείμματα, αλλά σε αναπτυξιακή τροχιά;

Ερώτημα τρίτο: Αν για αδύναμες οικονομίες, όπως η δική μας, η μείωση των ελλειμμάτων είναι μονόδρομος, για τις ισχυρές οικονομίες γιατί να θεωρούνται αμαρτία ελλείμματα που υποκαθιστούν, προσωρινά, την ελλείπουσα τραπεζική πίστη στον ρόλο της χρηματοδότησης της ανάπτυξης και της δημιουργίας θέσεων εργασίας, σε μια περίοδο που η ανεργία κυμαίνεται από 10% (στις ΗΠΑ) έως 20% (στην Ισπανία);

Και γιατί θα έπρεπε να προηγηθεί η μείωση των ελλειμμάτων- ελλειμμάτων που διευρύνθηκαν όταν τα κράτη έσπευσαν να διασώσουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα από την υπαίτια κατάρρευσή του, το 2008, όταν η φούσκα έσκασε και οι ζημιές της εθνικοποιήθηκαν- της μεταρρύθμισης, επαναρρύθμισης των αγορών του χρήματος, της επιβολής νέων ρυθμιστικών κανόνων στη λειτουργία τους;

Η συζήτηση αυτή διεξάγεται- παράδοξο!- περισσότερο στην Αμερική, παρά στην έντρομη Ευρώπη. Κι αν, στην κατάσταση που εμείς βρισκόμαστε, μοιάζει με συζήτηση που περνά πάνω από τα κεφάλια μας, αφορά άλλους, κι όχι εμάς, δεν μπορεί να μην ανησυχεί κανείς πως ενώ εμείς τραβάμε το κουπί της λιτότητας στη μικρή μας βάρκα, οι κυβερνήτες του οικουμενικού σκάφους το οδηγούν με λάθος εξάντα.


Οταν οι ισχυρές ευρωπαϊκές οικονομίες θέτουν ως πρώτη προτεραιότητα τη μείωση των ελλειμμάτων τους, αυτό σημαίνει ότι η προσδοκία μιας ανάκαμψης στην ευρωζώνη αναβάλλεται ή ματαιώνεται.
Και η ελληνική προσπάθεια γίνεται πολύ δυσκολότερη