»Χρεοκοπουμε;

του Γιάνη Βαρουφάκη protagon.gr

Πεθαίνουμε; Όχι βέβαια, αλλά κάποιοι δυστυχώς, λίγοι ελπίζουμε, δεν θα είναι μαζί μας τα επόμενα Χριστούγεννα. Έτσι και με την χρεοκοπία. Το θέμα δεν είναι αν χρεοκοπούμε. Το ερώτημα είναι: Ποιοί θα χρεοκοπήσουν; Ότι κάποιοι θα χρεοκοπήσουν είναι δεδομένο. Δεν γίνεται Κρίση (με κεφαλαίο κάπα) σαν αυτή του 2008 χωρίς θύματα.

Αν το κράτος μειώσει τις δαπάνες του αυξάνοντας παράλληλα τους φόρους τόσο ώστε να μην αναγκαστεί σε στάση πληρωμών, τότε δεν θα χρεοκοπήσει. Όμως το αντίτιμο αυτής της επιτυχίας θα είναι η θεαματικότερη στην..
μεταπολεμική ιστορία αύξηση των χρεοκοπιών νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Αν, από την άλλη, το κράτος κηρύξει στάση πληρωμών, τότε το φάσμα της χρεοκοπίας θα μεταφερθεί στις τράπεζες (ελληνικές αλλά κυρίως ξένες) που έχουν αγοράσει βουνά ομολόγων του δημοσίου. Υπάρχει και ένα τρίτο, το χειρότερο (και δυστυχώς επικρατέστερο) σενάριο: Και να προσπαθήσει το κράτος (όπως προσπαθεί) να αποφύγει την στάση πληρωμών (στεγνώνοντας την αγορά και ωθώντας τους μικρομεσαίους και τους εργαζόμενους στην απελπισία) και, τελικά, να αναγκαστεί σε στάση πληρωμών το 2011 ή 2012. Τότε, υπό μία έννοια, χρεοκοπούμε, αν όχι όλοι, οι περισσότεροι...


Μιας και όλοι μας έχουμε γίνει προφήτες, ας κάνω και εγώ την πρόβλεψή μου: Το κράτος μας δεν θα κάνει στάση πληρωμών φέτος. Θα το παλέψει μέχρι τα τέλη του 2011, δανειζόμενο με τοκογλυφικά επιτόκια τα οποία θα φουσκώνουν το δημόσιο χρέος σε μια εποχή που το εθνικό εισόδημα θα μειώνεται με 3-4%. Αν δεν γίνει κάποιο θαύμα (π.χ. θεαματική ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας, χορήγηση δανείων από την ΕΕ με ανθρώπινα επιτόκια), η χρεοκοπία είναι αναπόφευκτη. Και επειδή θαύματα δεν γίνονται...

Το ερώτημα τότε τίθεται: Καλά, αν είναι σημαντική η πιθανότητα χρεοκοπίας, γιατί συνεχίζουν να μας δανείζουν; Μας δανείζουν γιατί όσοι σήμερα διαθέτουν πολύ χρήμα για επενδύσεις δεν έχουν και πολλές εναλλακτικές επικερδών τοποθετήσεων. Τα επιτόκια διεθνώς είναι χαμηλά (κυμαίνονται από 0,5% με 3%), η κερδοφορία των διάφορων (μη μονοπωλούμενων) κλάδων μικρή και, έτσι, ο μόνος τρόπος να κερδίσουν είναι να πάρουν το ρίσκο να δανείσουν με τοκογλυφικά επιτόκια αυτούς που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα: Το κράτος μας για παράδειγμα.


Για αυτό τον λόγο, προς το παρόν, τα νέα ομόλογα που βγάζουμε στην αγορά βρίσκουν αγοραστές. Αγοραστές που γνωρίζουν ότι τα κέρδη τους οφείλονται στο ρίσκο που παίρνουν να μην πάρουν τα χρήματά τους πίσω. Ένα ρίσκο που μειώνουν στοιχηματίζοντας, την ίδια ώρα που μας δανείζουν, ότι θα πτωχεύσουμε. Έτσι, αν όντως πτωχεύσουμε, τα κέρδη τους από τα στοιχήματα θα μετριάσουν τις απώλειές τους από την στάση πληρωμών του κράτους μας. Αυτό ακριβώς σημαίνει το ανερχόμενο spread: Ότι, όταν π.χ. κυμαίνεται στο 3,5%, οι αγορές κρίνουν ότι υπάρχει περίπου 20% πιθανότητα το κράτος μας να πει στους δανειστές του: "Τελείωσε το παραμύθι κυρίες και κύριοι. Ελάτε να σας δώσουμε πίσω το 80% αυτών που μας δανείσατε και να πείτε και ευχαριστώ."

Πως και βρεθήκαμε σε αυτή την κατάσταση; Τα επιδερμικά αίτια τα έχουμε εμπεδώσει. Και επειδή έχω αναφερθεί στα βαθύτερα αίτια σε προηγούμενο σημείωμα (βλ. Τι Αρνείται η Γερμανία; Απάντηση: Ηγεμονικό ρόλο!), θα πω μόνο δυο κουβέντες: Τα κοινά νομίσματα, για να ανταπεξέλθουν μια Κρίση όπως εκείνη του 2008, απαιτούν κοινή δημοσιονομική και επενδυτική πολιτική. Ανεξάρτητα από τι θα κάνουμε εμείς οι Eλληνες και πως θα μοιράσουμε μεταξύ μας τη ζημιά των διαφορετικών μορφών χρεοκοπίας που αντιμετωπίζουμε, η Ευρωζώνη πρέπει να πάρει τις αποφάσεις της: Είτε το διαλύει το μαγαζί είτε προχωρά στην συμπλήρωση του μηχανισμού του κοινού νομίσματος (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) με έναν μηχανισμό κοινών επενδυτικών πολιτικών.

Ο Γιάνης Βαρουφάκης διδάσκει οικονομική θεωρία και πολιτική οικονομία στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.