»Οι αποψεις των υπουργων

Tου Πασχου Μανδραβελη / pmandravelis@kathimerini. gr

Είχε ένα δίκιο ο αναγνώστης που τηλεφώνησε για να διαμαρτυρηθεί για το χθεσινό μου σχόλιο. «Δηλαδή», ρώτησε, «οι υπουργοί δεν έχουν το δικαίωμα να ομιλούν ούτε στα υπουργικά συμβούλια, διότι θα τους μαλώσετε εσείς οι δημοσιογράφοι;» Αν και το πνεύμα του σχολίου μου ήταν διαφορετικό (αναφερόμουν στην ουσία των αντιρρήσεων, παρά στην ύπαρξή τους), ο αναγνώστης έχει ένα μεγάλο δίκιο. Ο μόνος τρόπος για να εκφράσει άποψη ένας υπουργός, χωρίς να παρεξηγηθεί, είναι να την καταθέσει στο opengov. Και με ψευδώνυμο, για να είναι τα σκυλιά δεμένα. Αλλιώς συμβάλλει στον θόρυβο της πολιτικής, που έχει να κάνει με τις... γνωστές «κόντρες», «διαφοροποιήσεις», «αιχμές», «διαφωνίες», «δυσλειτουργίες» κ. λπ.

Το πρόβλημα όμως είναι ότι δι’ αυτού του τρόπου χάνεται ένα μεγάλο κομμάτι της ουσίας της πολιτικής. Κανένα μέτρο δεν είναι καλό αν δεν επεξεργαστεί στις συμπληγάδες της διαφωνίας, δεν τριφτεί από ιδέες, απόψεις, γνώμες και τελικά αν δεν διορθωθεί, με βάση τις παρατηρήσεις που γίνονται. Ενα μεγάλο μέρος της αποτυχίας της προηγούμενης κυβέρνησης ήταν ότι στα ελάχιστα υπουργικά συμβούλια που έγιναν δεν μιλούσε κανείς. Εκανε μια τοποθέτηση ο πρωθυπουργός και όλοι σιωπούσαν. Εμφανιζόταν μια «ωραία ατμόσφαιρα» στα ΜΜΕ, αλλά τα προβλήματα διογκώνονταν. Η λειτουργία μιας πολιτείας, όπως έχουμε γράψει στο παρελθόν, βελτιώνεται από τη διαφωνία. Γι’ αυτό εξάλλου εφευρέθηκε και η δημοκρατία. Αν ήταν όλοι να έχουν την ίδια άποψη, θα είχαμε αναθέσει τις τύχες του κράτους στον Λουδοβίκο 14ο, στη βασιλεία του οποίου διαφωνίες δεν υπήρχαν.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας είναι το έλλειμμα και η ποιότητα του δημοσίου διαλόγου. Σ’ αυτό συμβάλλουμε τα μάλλα οι εμπλεκόμενοι στην ενημέρωση. Ψάχνουμε το «και» μιας δήλωσης για να δημιουργήσουμε «θέμα». Αν ακούσετε συνεντεύξεις πολιτικών στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα, θα προσέξετε την αγωνία του δημοσιογράφου να βγάλει την «αιχμή», τη «διαφωνία», την «κόντρα». Ξέρει ότι αυτή είναι η βασιλική οδός της αναπαραγωγής της συνέντευξής του στα άλλα μέσα. Ενα «και» σε μια δήλωση παράγει ώρες «τσάμπα» τηλεοπτικού χρόνου στα παραθύρια. Από την άλλη πλευρά η πολιτική δεν έχει καμιά ελπίδα. Ακόμη και τη λύση του ασφαλιστικού να προτείνει κάποιος, δεν πρόκειται να γίνει μονόστηλο, αν δεν συνοδεύεται από την «αιχμή». Τα ΜΜΕ έχουν υποτάξει την πολιτική στην παραπολιτική. Δεν ασχολούνται με τα προβλήματα και τις προτάσεις επίλυσής τους, αυτό δηλαδή που είναι η πολιτική. Τρέφονται από τον εντυπωσιασμό της διαφωνίας. Φτιάχνουν κλίμα νομίζοντας ότι αυτό «πουλάει», αλλά οι κυκλοφορίες των εφημερίδων και οι τηλεθεάσεις των καναλιών το διαψεύδουν.

Υπό την έννοια αυτή είναι δίκαιη και δικαιολογημένη η ένσταση του αναγνώστη (παρά το γεγονός ότι το σχόλιό μου αφορούσε αυτά που είπαν οι υπουργοί και όχι γιατί τα είπαν). Πραγματικά οι υπουργοί, ως Ελληνες πολίτες, πρέπει να έχουν απεριόριστο δικαίωμα λόγου, ειδικά εντός των οργάνων (όπως το υπουργικό συμβούλιο) που φτιάχτηκαν για να συζητούν οι υπουργοί και φυσικά να διαφωνούν. Μόνο που οι υπουργοί είναι και πολιτικά πρόσωπα· πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους το έστω νοσηρό κλίμα που δημιουργούν τα ΜΜΕ.