»Επιστροφη στο παρον

Tης Τασουλας Καραϊσκακη καθημερινη

Oι δείκτες του ρολογιού γλίστρησαν πάνω από το δώδεκα και σε μια στιγμή το 9 έγινε 10, η αρχή του τέλους για την πρώτη δεκαετία της τρίτης χιλιετίας. Σαν χθες οι γιορτασμοί για το «μιλένιουμ», οι παράτες, τα πυροτεχνήματα, οι διαγωνισμοί, τα έπαθλα, το πρώτο φιλί, το πρώτο μωρό, η πρώτη ευχή, η πρώτη συνάντηση, η νιοστή διαπίστωση ότι όλα τελικώς έμειναν ίδια. Ο χρόνος τρέχει. Ολο και πιο γρήγορα. Ισως γιατί τον μετράμε μόνο ως ζημία ή ως όφελος («κέρδισα χρόνο», «έχασα χρόνο»), γιατί είμαστε κολλημένοι στην πεπατημένη, γιατί αναβάλλουμε, δεν θέλουμε να κοιτάξουμε κατά πρόσωπο ούτε τα προβλήματα ούτε τον εαυτό μας...Ο χρόνος τρέχει Καλπάζει, όπως κι αν τον βιώνουμε, κυκλικό ή γραμμικό, μη αναστρέψιμο. Ως ακατάπαυστο τικ - τακ ενός αόρατου μετρονόμου που προχωράει αιώνια με ρυθμό σταθερό (όπως μας δίδαξε ο Νεύτωνας) ή ως αντανάκλαση των σχέσεων μεταξύ των πραγμάτων (όπως όριζε ο Λάιμπνιτς). Τόσο ο απόλυτος αδυσώπητος όσο και ο σχετικός φανταστικός υποκειμενικός χρόνος ρέουν και ξεγλιστρούν όπως η άμμος μέσα από τα δάχτυλά μας.

Η αλλαγή του χρόνου δεν ανακόπτει το νήμα της στερεοτυπικής ζωής μας. Τα φώτα σβήνουν κι ανάβουν στο ίδιο πήγαιν’ έλα για τα αδιάλειπτα συνήθη – να πληρώσεις λογαριασμούς, να φτάσεις στη δουλειά, να φροντίσεις τα του οίκου, μέσα σε σφιχτά χρονοδιαγράμματα. Σαν νερό κυλούν τα Σαββατοκύριακα (ψώνια, διαβάσματα παιδιών, μαγειρέματα, τηλεφωνήματα, έξοδοι) η ψυχή μεγαλώνει ή μαραζώνει ανάλογα με τη ζωή που επωμίζεται...

Και εύχεσαι να μπορούσε ο χρόνος να σταματήσει, όπως στο εσωτερικό μιας μαύρης τρύπας, να αδράξεις τις στιγμές της συντροφικότητας, της περισυλλογής, της γαλήνης, της μνήμης, να αφήσεις το εσωτερικό σου σύμπαν να διασταλεί, όπως όταν ήσουν παιδί. Τότε που όλα πάλλονταν σε ένα ρευστό φως γεμάτο βαθιά μυστήρια, ατέλειωτες αναμονές, μακρές σιωπές, αργές κινήσεις. Η φυσαλίδα του σαπουνιού που σκάει με έναν υγρό ιριδισμό, το ξερό φύλλο που άλλοτε χοροπηδάει πάνω στο χώμα κι άλλοτε πετάει ψηλά, με το φύσημα του αέρα. Ποιος ενήλικας παρατηρεί σήμερα μια σταγόνα βροχής να κατρακυλά αργά στο τζάμι;

Εχουμε εγκαταλείψει το παρελθόν, δεν γεννάει πια κύρος, φοβόμαστε να κοιτάξουμε στον άλλοτε επίλεκτο τόπο, το μέλλον (για το οποίο αναγγέλλονται μύριες συμφορές – αναρίθμητα είναι τα στοιχεία που έχουν απομακρύνει δραστικά την ιδέα της προόδου). Βρισκόμαστε σε μιαν αδιάκοπη επιστροφή στο παρόν. Οχι στον στιγμιαίο χρόνο των παθών, τον χρόνο της ηδονής και του θανάτου, όχι στο παρόν της συμφιλίωσης των παραδόσεων, της σύγκλισης αισθήσεων, της συνένωσης όλων των στιγμών, παλιών, νέων, μελλοντικών, όλων των εμπειριών, ασήμαντων ή βαρυσήμαντων, αλλά σε ένα τώρα που περνάει μέσα από την ακόρεστη αναζήτηση της ύλης, μέσα από το κυνήγι των νέων απτών αξιών. Μακριά από την ιδέα ημερών ανοιχτών στο απρόβλεπτο, μακριά από τη σκέψη ότι ο χρόνος είναι αλλαγή, ρήξη και κυρίως μνήμη – η ραχοκοκαλιά της εξέλιξης, η συνδετική ουσία των μερών μας.

Ομως, αποστασιοποιημένοι από το χθες και το αύριο, ζούμε χωρίς αυτογνωσία, που μπορεί να καταστήσει λιγότερο βλαβερά τα δηλητήριά μας, δηλαδή χωρίς αληθινή χαρά και χωρίς ταυτότητα.