»Η διαφΑνεια, Οπλο για Εξοδο απΟ την κρΙση

του Κωστα Μπακουρη*ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Κλείσαμε ένα χρόνο βαθιάς χρηματοπιστωτικής στην αρχή και οικονομικής στη συνέχεια κρίσης. Κρίσης που ήταν η φυσική συνέπεια της έλλειψης διαφάνειας στις διαδικασίες και ηθικής στις συμπεριφορές. Η εξαπάτηση και απληστία κυριαρχούσαν στο μυαλό των στελεχών και των παραγόντων της οικονομικής δράσης. Η απουσία κανόνων και κωδίκων συμπεριφοράς συνέτειναν στη δημιουργία της κρίσης. Οι επιχειρήσεις δεν ανέπτυξαν επαρκή συστήματα ενθάρρυνσης και προστασίας πληροφοριοδοτών εφάρμοσαν ασύμμετρα συστήματα αμοιβών και έδιναν έμφαση στα βραχυπρόθεσμα κέρδη αντί να επενδύουν στα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των μετόχων.

Η απουσία ενός κεντρικού συστήματος εκκαθάρισης συναλλαγών για τις πράξεις των παραγώγων, η χρήση υπεράκτιων κέντρων για αποφυγή λογοδοσίας και φορολογίας και η μεταφορά κινδύνων διά μέσου πολύπλοκων «χρηματιστηριακών προϊόντων» διαμόρφωσαν ένα περιβάλλον αδιαφάνειας. Οι κυβερνήσεις είχαν ...απεμπολήσει το δικαίωμα, αλλά και την υποχρέωση ενός αποτελεσματικού μηχανισμού εποπτείας.

Η κρίση που ήταν αποτέλεσμα των παραπάνω δημιούργησε εκρηκτικά αποτελέσματα: μείωση του εισοδήματος, πάγωμα των επενδύσεων και αύξηση της ανεργίας. Η φτώχεια πλήττει όλο και περισσότερους. Η ελληνική κυβέρνηση, αιχμάλωτη των ελλειμμάτων και της υπερχρέωσης, αδυνατεί να υιοθετήσει αποτελεσματικές πολιτικές ενθάρρυνσης της οικονομίας και οι διαρθρωτικές αλλαγές που δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Το έλλειμμα διαφάνειας μεταφέρεται, δυστυχώς, και στην καταπολέμηση της κρίσης. Οι μαζικές χρηματοπιστωτικές ενέσεις και τα πακέτα στήριξης στην αγορά πραγματοποιούνται χωρίς διαφανείς κανόνες. Η διαφθορά που μαστίζει τους μηχανισμούς είσπραξης φόρων δεν καταπολεμείται αποτελεσματικά.. Οι νοοτροπίες χρόνων δεν αντιμετωπίζονται. Αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο δεν λαμβάνονται γενναίες αποφάσεις. Το ΔΝΤ δανείζει χωρίς σαφείς δεσμεύσεις για την ορθή χρήση των χρημάτων, η Παγκόσμια Τράπεζα εξακολουθεί να χρηματοδοτεί έργα υποδομής σε περιοχές με μεγάλη διαφθορά και η G-20 στη σύσκεψη του Λονδίνου δεν δεσμεύεται για διαδικασίες που να ενισχύουν τη διαφάνεια των δημοσίων λειτουργών, τη δημόσια λογοδοσία και τη συμμετοχή οργανώσεων από την κοινωνία των πολιτών.

Χρειάζονται όμως νέες ιδέες, αλλά και ένα διαφορετικό μοντέλο αντιμετώπισης της κατάστασης. Η ενίσχυση της ρευστότητας δεν είναι πανάκεια κατά της κρίσης. Χρειάζεται ένα νέο μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης που θα κυριαρχούν η διαφάνεια, η λογοδοσία και η ακεραιότητα. Το νέο μοντέλο πρέπει να δημιουργεί υπεραξίες για το σύνολο των πολιτών. Εχουμε ανάγκη από μια συμμαχία αλλαγής και μια δημοκρατικότερη διακυβέρνηση, με ευρύτερη συμμετοχή από τους κοινωνικούς εταίρους και τους ενεργούς πολίτες με ενισχυμένη δημόσια εποπτεία και καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος.

Η διαφάνεια στην εταιρική διακυβέρνηση με πρόγραμμα για πληροφοριοδότες, η ανοιχτή διαδικασία εκλογής μελών του στο Διοικητικό Συμβούλιο, η πλήρη ενημέρωση για τα πακέτα αμοιβών των στελεχών που βασίζονται στη μακροπρόθεσμη απόδοση της εταιρείας και εταιρική πληροφόρηση που να περιλαμβάνει την πολιτική και τα προγράμματα καταπολέμησης της διαφθοράς εξασφαλίζουν τη βιωσιμότητα και την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και την ευημερία των εργαζομένων.

Εχουμε ανάγκη ενισχυμένης διαφάνειας, τόσο στις αγορές όσο και στις υπεράκτιες εταιρείες, με δημιουργία μαυροπίνακα για όσες δεν είναι διαφανείς και δεν λογοδοτούν, με δημόσια πληροφόρηση από όλες τις υπεράκτιες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων και των οικονομικών αποτελεσμάτων ώστε να πληροφορούνται οι εποπτικές αρχές και το κοινό.

Και εδώ να υπάρχουν συστήματα καταπολέμησης της διαφθοράς και οι τράπεζες να μην συνεργάζονται με ύποπτες εταιρείες.

Τέλος, ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το Financial Stability Board να περιλαμβάνει αντιπροσώπους και από την κοινωνία των πολιτών, να ενημερώνει για τις εισηγήσεις που έχει κάνει σχετικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς στα χρηματοπιστωτικά συστήματα, να παρακολουθεί τον τρόπο και τη χρήση χρηματοδότησης του ΔΝΤ και οι διεθνείς οργανισμοί πιστωτικής κάλυψης για εξαγωγές, καθώς και γενικά τα πιστωτικά ιδρύματα να απαιτούν δέσμευση από τους δανειολήπτες για προγράμματα καταπολέμησης της διαφθοράς.

Η κρίση που περνούμε μπορεί να ξεπερασθεί μόνο με διαφάνεια και λογοδοσία και εάν ξαναζωντανέψουν οι αξίες ακεραιότητας σε ολόκληρη την κοινωνία και τη συσπείρωση των ενεργών πολιτών σε μια μάχη κατά της διαφθοράς.

* Ο κ. Κώστας Μπακούρης είναι πρόεδρος της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Διεθνής Διαφάνεια - Ελλάς».