»Θολα η οχι τα συνορα των αντιληψεων αναμεσα στις ηλικιακες ομαδες και τις γενιες;

Toυ Μίμη Ανδρουλάκη
Ένα πρόσφατο περιστατικό μ’ έβαλε σε σκέψεις που θέλω να τις μοιραστώ μαζί σας. Το εκτυφλωτικό φως του προβολέα της σκηνής με εμπόδιζε να βλέπω τα πρόσωπα των ανθρώπων που μου υπέβαλαν ερωτήσεις ή διατύπωναν τις απόψεις τους. Είναι το χειρότερο που μπορεί να μου συμβεί σε έναν πολύωρο δημόσιο διάλογο εφ’ όλης της ύλης για τα ανθρώπινα και τα κοινωνικό-πολιτικά πράγματα και μάλιστα με ετερογενές ακροατήριο. Δε μπορούσα, συνεπώς, να συσχετίσω τις ηλικιακές ομάδες του ακροατηρίου με τις απόψεις και τις κοσμοαντιλήψεις που άκουγα. Μια συνεργάτης μου, όμως, κάτω στην αίθουσα έκανε ρεπορτάζ και κατέγραφε δίπλα στις απόψεις την ηλικιακή ομάδα των προσώπων που τις διατύπωναν. Εκ των υστέρων, διαπίστωσα ότι είναι πολύ πιο θολά απ’ ότι υπολόγιζα τα όρια των γενικών αντιλήψεων ανάμεσα στις ηλικιακές ομάδες. Διαχωριστικές γραμμές, που να δίνουν ένα σχετικά ξεχωριστό νόημα και ταυτότητα ανάμεσα σ' αυτές τις ομάδες, δεν φαίνονται ευδιάκριτες τουλάχιστον σ’ αυτήν τη συγκυρία.


Είναι, λοιπόν, σήμερα πιο θολά τα σύνορα των κοσμοαντιλήψεων και των κοινωνικών διαθέσεων ανάμεσα στις γενιές ή όχι; Υπάρχει κάτι που να προαναγγέλλει μια θεμελιώδη μεταβολή στις κοινωνικές διαθέσεις από ένα αιφνίδιο «ξύπνημα» των σημερινών δεκαεξάρηδων, εικοσάρηδων που ξεμυτίζουν στο Λύκειο, το Πανεπιστήμιο ή στην αγορά εργασίας αυτήν την πρώτη δεκαπενταετία του 21ου αιώνα; Υπάρχουν ή όχι ακόμα κάποια κοινά φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά στην ετερογενή, έτσι και αλλιώς, Γενιά της Χιλιετίας; Δεν είναι υποχρεωτικό και νομοτελειακό. Αν υπάρξουν μπορεί να επηρεάσουν το γενικό κοινωνικό ρεπερτόριο και να ανασχηματίσουν τις αντιλήψεις και τις συμπεριφορές όλου του ηλικιακού φάσματος της κοινωνίας όπως συνέβη με την παγκόσμια αφύπνιση–«επανάσταση» των sixties-seventies; Ή μήπως, τελικά, υποβάλλουμε ερωτήματα που μας παγιδεύουν ξανά και ξανά σε μια και μοναδική εμπειρία, η οποία έχει μυθοποιηθεί ναρκισσιστικά; Σ’ ένα τελετουργικό μνήμης που παραπέμπει αποκλειστικά στο βίωμα των προηγούμενων γενεών;

Επιστρέφω στη θεματολογία του Βαμπίρ και Κανίβαλοι (2004) και ζητώ τη «βοήθειά» σας, μια και ομολογώ στο Ε, Πρόεδρε! (2009) ότι το ραντάρ μου ίσως δεν πιάνει τις υπόγειες αλλαγές στις διαθέσεις των σημερινών δεκαεξάρηδων του κινητού, του Facebook και του Twitter. Τα σχήματα ερμηνείας της δικής μου γενιάς μπορεί να αποδειχθούν παραπλανητικά στην ανάλυση των νέων γενεών. Επίσης, οι απομιμήσεις των κορυφαίων στιγμών της δικής μου γενιάς (Μάης ‘68, Πολυτεχνείο κ.λ.π.) παράγουν μόνο θλιβερές ψευδο-επαναστατικές καρικατούρες που, σε τελευταία ανάλυση, εμπεδώνουν το κοινωνικό-πολιτικό και ηλικιακό status quo. Ζητώ τη «βοήθεια» των δικών σας σκέψεων μια και πιστεύω ότι το soundtrack της Γενιάς της Χιλιετίας θα βγει κυρίως από την ίδια. Το «τραγούδι» της θα είναι δικό της αλλά, είτε το ξέρει είτε όχι, θα εμπεριέχει και τον μακρινό αντίλαλο της «μουσικής» των προηγούμενων γενεών. Νέα κατάσταση, νέες ανάγκες, νέες αντιθέσεις, νέες προσδοκίες, νέες κινήσεις, αλλά υπάρχει πάντα η "βαθιά μνήμη" των κοινωνιών και των γενεών τους.



* * *

Υπενθύμιση. Μη συγχέουμε την ηλικία με τη γενιά η οποία έχει πιο πυκνό ιστορικό και κοινωνικό προσδιορισμό. Γενιά συγκροτούν μια σειρά από διαδοχικές ηλικιακές ομάδες οι οποίες, παρά τις διαφοροποιήσεις, αποκλίσεις και αντιθέσεις στο εσωτερικό τους, μοιράζονται ένα ελάχιστο κοινών χαρακτηριστικών και σημαδεύονται από ορισμένα σημαντικά συμβάντα καθώς ξεμυτίζουν στην εφηβεία και την πρώτη νεότητά τους. Συμβάντα που διαμορφώνουν ένα σχετικά κοινό βιωματικό και νοητικό κόσμο. Συμβάντα ιστορικά ή οικονομικά ή πολιτιστικά ή τεχνολογικά ή ένα συνδυασμό απ’ αυτά. Μ’ αυτή την έννοια ξεχωρίζουμε συμβατικά τη Γενιά του Πολέμου, τη Γενιά του μεταπολεμικού babyboom, τη Γενιά Χ και τη Γενιά της Χιλιετίας.