»Γρηγορα, οχι βιαστικα

Του ΘΑΝΑΣΗ ΤΕΓΟΠΟΥΛΟΥ
από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία
Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ δείχνει να βρίσκεται υπό πίεση χρόνου. Σχέδια μεγαλεπήβολα, δράσεις πολυμετωπικές, συστημικές ανατροπές και αναδιοργανώσεις προγραμματίζονται για το άμεσο μέλλον.

Διάφοροι λόγοι προβάλλονται ή συνάγονται: η υπόσχεση της αλλαγής στις 100 πρώτες μέρες, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης της οικονομίας που δεν ανέχεται καθυστερήσεις ιδίως για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, η αξίωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης για λήψη άμεσων μέτρων (αν και όχι τόσο προς την κατεύθυνση των ασθενέστερων αλλά μάλλον την αντίστροφη), η περίοδος χάριτος της νέας κυβέρνησης (που δεν ομολογείται αλλά συνάγεται), η αδυναμία της αξιωματικής αντιπολίτευσης μετά τη συντριπτική ήττα, η γνωστή θεωρία ότι τα «δύσκολα» μέτρα (δηλαδή αυτά που προκαλούν κοινωνικές αντιδράσεις) λαμβάνονται στην αρχή της θητείας κ.ο.κ.

...Η ΕΠΙΣΠΕΥΣΗ δικαιολογείται και επιβάλλεται. Η βιασύνη όχι. Αν τα μέτρα δεν μελετηθούν σωστά (οι διαβουλεύσεις μέσω του Διαδικτύου καλές είναι, αλλά δεν αρκούν, ούτε υποκαθιστούν τις θεσμικές λειτουργίες), όσο γρήγορα και θεαματικά και αν ληφθούν, θα αποτύχουν στην εφαρμογή. Οσο και αν ευνοεί η συγκυρία, οι δομικές μεταβολές χρειάζονται ανάλυση και προετοιμασία. Αλλιώς πρέπει να αναθεωρούνται. Πέρα από την αναταραχή, το βέβαιο αποτέλεσμα θα είναι η καθυστέρηση.

Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ της όλης κυβερνητικής μηχανής, έναν και πλέον μήνα μετά την ορκωμοσία του πρωθυπουργού, των υπουργών και των υφυπουργών, παραμένει ημιτελής. Η καθυστέρηση αυτή που οδηγεί σε έλλειψη συντονισμού της διοίκησης είναι αδικαιολόγητη. Σε πολλά υπουργεία δεν έχουν οριστεί οι γενικοί γραμματείς και δεν έχουν καθοριστεί συγκεκριμένες αρμοδιότητες των υφυπουργών. Το παράδειγμα του υπουργείου Δικαιοσύνης, του οποίου ο γενικός γραμματέας διορίστηκε πρώτος, με τήρηση των νέων διαδικασιών, και επρόκειτο για αντικειμενικά σωστή επιλογή, ήταν παράδειγμα προς μίμηση, όχι προς αποφυγή. Παράδειγμα πώς μια νέα ρύθμιση μπορεί να εφαρμοστεί γρήγορα και όχι βιαστικά και να είναι, έτσι, επιτυχής. Ετοίμασε ήδη το υπουργείο Δικαιοσύνης και ένα νομοσχέδιο για την αποσυμφόρηση των φυλακών, που είναι ένα πρώτο θετικό βήμα για να δικαιολογήσει τον νέο τίτλο του και ως Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αλλά η σωστή και πλήρης οργάνωση της κυβέρνησης δεν είναι μέτρο. Είναι προϋπόθεση για την άσκηση συντονισμένης πολιτικής σε όλους τους τομείς.

Η ΣΤΑΘΜΙΣΗ του επείγοντος είναι μια άλλη προϋπόθεση. Το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν απροετοίμαστο στην ανάληψη της κυβέρνησης. Ούτε αιφνιδιάστηκε πραγματικά από αυτά που βρήκε. Υπερτίμησε ίσως τις διαπραγματευτικές του ικανότητες με την Ευρωπαϊκή Ενωση και την ισχύ της εθνικής κυριαρχίας (της οποίας ο κ. Παπανδρέου υπεραμύνθηκε στη Βουλή των Ελλήνων και προς τον κ. Αλμούνια, όπως είπε, ξεχνώντας πόσο περιορισμένη οικονομικά είναι στην ευρωζώνη). Αλλά η πίεση της Ενωσης δεν είναι τόσο ασφυκτική όσο παρουσιάζεται. Ούτε η προσωρινή αδράνεια της αξιωματικής αντιπολίτευσης παίζει τόσο σπουδαίο ρόλο. Δεν θα έχει και δεν μπορεί να έχει μεγάλη αντίρρηση σε μέτρα που σχεδιάζει η κυβέρνηση. Στις 100 μέρες πρέπει να δρομολογηθούν σωστά οι πολιτικές. Οχι να διακηρυχθούν πρόχειρα και να αποτύχουν έπειτα.

ΔΥΟ ΚΕΝΤΡΙΚΑ προβλήματα της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας, το φορολογικό και το ασφαλιστικό (μαζί με το εργασιακό), χρειάζονται ιδιαίτερη μελέτη. Στο πρώτο, το υπουργείο Οικονομικών φαίνεται σχετικά προετοιμασμένο. Στο δεύτερο, τα πράγματα είναι ακόμη πολύ θολά. Η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, βασικής αιτίας του προβλήματος, είναι πάντα διακηρυγμένος στόχος όλων των κυβερνήσεων. Πάντα τον διακηρύσσουν, ποτέ δεν τον πετυχαίνουν. Μιλάνε πάντα για «πάταξη» και ξεχνάνε την πρόληψη. Στην εύκολη νομοθετικά καταστολή, δεν βοηθάνε ούτε οι ανεπαρκείς και διαβλητοί ελεγκτικοί μηχανισμοί ούτε η γενικευμένη παρανομία. Η αποκατάσταση (ή μήπως η ίδρυση) της εμπιστοσύνης του πολίτη προς το κράτος είναι προϋπόθεση. Απαιτείται, όμως, για την εκπλήρωσή της σύστημα απλό, σταθερό, δίκαιο.

ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑ είναι εξαιρετικά δύσκολο. Επείγει, αλλά θέλει τον χρόνο του.