»ξαπλα στην αρενα

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΒΟΤΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

Να αποτελεί, τάχα, αλήθεια ή μήπως σκέτο πρόσχημα ο ισχυρισμός ότι η πολιτική κουλτούρα μας δεν επιτρέπει εκσυγχρονιστικές καινοτομίες και τολμηρά μέτρα εκδημοκρατισμού του πολιτικού μας συστήματος;
Τυχαία η συνάντηση και στο πόδι η κουβέντα με τον φίλο πανεπιστημιακό-μέλος της επιτροπής, που επεξεργάζεται το προσχέδιο για τον νέο εκλογικό νόμο:

«Πρότυπό σας είναι, τελικά, το γερμανικό εκλογικό σύστημα;»

«Κατά βάση, ναι. Αλλά προσαρμοσμένο, όπως είπαμε, στις ιδιαιτερότητες των ελληνικών συνθηκών...».

«Για να καταλάβω αυτές τις...
"ιδιαιτερότητες": Το περιβόητο "μπόνους" των 40-50 εδρών, για το πρώτο κόμμα, το διατηρείτε;»

«Βεβαίως. Διότι ένας από τους κεντρικούς στόχους του εκλογικού νόμου θα είναι η μονοκομματική κοινοβουλευτική πλειοψηφία για σταθερές κυβερνήσεις».

«Θα φορέσετε, δηλαδή, τσαρούχια στο γερμανικό σύστημα; Στη Γερμανία διασφαλίζεται εν πολλοίς η αναλογική εκπροσώπηση των πολιτικών δυνάμεων στο Κοινοβούλιο. Και έχουν μονίμως κυβερνήσεις συνεργασίας. Εμείς γιατί πρέπει να επιμένουμε σε καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα, που μετατρέπουν την εκλογική μειοψηφία σε κοινοβουλευτική πλειοψηφία;»

«Για να έχουμε, είπαμε, μονοκομματικές κυβερνήσεις κατά τεκμήριον σταθερές».

«Αυτό έχουμε διαρκώς από τη μεταπολίτευση και δώθε. Τα δύο κόμματα εξουσίας εναλλάσσονται στη διαχείρισή της. Και τι καλό προέκυψε; Μονοκομματικό κράτος διαφθοράς και σκανδάλων και αναξιόπιστο πολιτικό σύστημα. Γιατί να παρατείνεται αυτή η κατάσταση;»

«Διότι η πολιτική κουλτούρα μας, στην Ελλάδα, δεν ευνοεί τις κυβερνήσεις συνεργασίας. Θα προσφεύγαμε κάθε τόσο στις κάλπες...».

Με ανάλογο επιχείρημα (την κομματική παράδοση, ως συστατικό στοιχείο της πολιτικής κουλτούρας μας) αιτιολογείται και ο τρόπος με τον οποίο διεξάγεται η αναμέτρηση για τον νέο ηγέτη της Ν.Δ.: Για ανάδειξη αρχηγού σε ένα κατ' εξοχήν αρχηγικό κόμμα πρόκειται και όχι για την επιλογή με δημοκρατικές διαδικασίες του προέδρου ενός στοιχειωδώς δημοκρατικού κόμματος - κατά τα πρότυπα και των συντηρητικών κομμάτων σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη με κοινοβουλευτική παράδοση.

Χάθηκε, έτσι, άλλη μια ευκαιρία δημοκρατικής λειτουργίας και μάλιστα χωρίς ισχυρές εσωκομματικές αντιστάσεις, αντιδράσεις και ενστάσεις - και αυτό είναι το ανησυχητικό.

Παρά το σοκ από το απρόσμενο εκλογικό στραπάτσο, ο Κώστας Καραμανλής, αντί να εκτίθεται περισσότερο με νταηλίδικες δηλώσεις, ότι όποιος απειλήσει την κομματική ενότητα θα 'χει να κάνει μαζί του (!), όφειλε, πριν παραιτηθεί, να δρομολογήσει δημοκρατικές διαδικασίες για τη διάδοχη κατάσταση:

Ενα πραγματικό συνέδριο, δηλαδή -όχι σαν αυτό που έγινε μόνο και μόνο για την επιλογή του χρόνου και της αρένας για τη μονομαχία των επίδοξων αρχηγών. Ενα συνέδριο με τολμηρή αυτοκριτική για την κάκιστη διακυβέρνηση του τόπου από τη Ν.Δ., ώστε να αναζητηθούν πληρέστερα τα αίτια της εκλογικής συντριβής της. Ενα συνέδριο για να τροποποιηθεί το καταστατικό, ώστε να διασφαλίζεται η δημοκρατική εσωκομματική λειτουργία, με συλλογικά όργανα κέντρα αποφάσεων, που διαμορφώνουν την πολιτική του κόμματος και ελέγχουν την ηγεσία. Ενα συνέδριο για να εκφραστεί ελεύθερα η κομματική βάση, να αντιπαραταχθούν προτάσεις και θέσεις και να μορφοποιηθούν ενδεχομένως πολιτικές τάσεις στους κόλπους ενός εξ ορισμού πολυσυλλεκτικού κόμματος εξουσίας. Ενα συνέδριο, τέλος, για να αναδειχθούν φυσιολογικά, μέσα από τη διασταύρωση ή και τη σύγκρουση ιδεολογικών αντιλήψεων και προγραμματικών θέσεων, οι ικανότεροι να διεκδικήσουν την κομματική ηγεσία.

Τώρα, που αντιπαρατάσσονται πρόσωπα και όχι θέσεις και προγράμματα, το κυρίαρχο κριτήριο για τους ψηφοφόρους της επόμενης Κυριακής είναι ποιος ο καταλληλότερος να κατατροπώσει εκλογικά το ΠΑΣΟΚ και να επαναφέρει τη Ν.Δ. στη νομή (όπερ και το ζητούμενο) της εξουσίας...

Με το κόμμα πρώτο πτώμα ήδη στην αρένα και με απροσδιόριστο εκλογικό σώμα, για να μπερδεύονται οι δημοσκόποι, η μονομαχία προβλέπεται σκληρή, με αβέβαιη έκβαση.

Παρά τους διαξιφισμούς, ωστόσο, οι δύο επικρατέστεροι υποψήφιοι συγκλίνουν τώρα, στην τελική ευθεία, αντί να τονώνονται διαφορές τους:

Θρονιασμένη δικαιωματικά στον κεντρώο χώρο, ως πυρήνα ενός πολυσυλλεκτικού κόμματος, η Ντόρα Μπακογιάννη δεν αρκείται στη σύμπραξη με τον Αρη Σπηλιωτόπουλο, με την ιδιαίτερη επιρροή στη νεολαία, αλλά δέχεται και την ευκαιριακή συνδρομή πατενταρισμένα υπερδεξιών στελεχών.

Με υπαρχηγό στο πλάι του τον μετριοπαθή Δημ. Αβραμόπουλο, ο Αντώνης Σαμαράς ομνύει πλέον στην κεντροδεξιά και δεν επιμένει να τσιγκλάει τα απωθημένα της πάλαι ποτέ παράταξης εθνικοφρόνων, που του περιορίζει την εμβέλεια και θυμίζει ατυχείς επιπτώσεις παλαιών εθνικιστικών του παρεκκλίσεων (όπως λ.χ. το τορπίλισμα του «σχεδίου Πινέιρο» για το Σκοπιανό).

Αλλωστε και ως πολιτικά πρόσωπα, οι δύο μονομάχοι έχουν πολλά κοινά στοιχεία:

Γόνοι προσοντούχοι οικογενειών με οικονομική ευρωστία και βαθειές ρίζες, αβροδίαιτοι και καλοζωισμένοι, με σπουδές και παραμονή στο εξωτερικό, ευτύχησαν να μη λερώσουν τα χέρια τους σε βιοποριστική απασχόληση: Πρώτο επάγγελμα υπουργός, που λένε, και στρωμένη η πολιτική καριέρα. Από νεότατοι στο Κοινοβούλιο, εξεδήλωσαν πολύ νωρίς τις ηγετικές τους φιλοδοξίες και (κατά φαρμακόγλωσσους και αναπόδεικτους ισχυρισμούς) τόνωσαν το αρχηγικό τους προφίλ, αξιοποιώντας με δημοσιογράφους και τη (σκανδαλωδώς ανέλεγκτη) διαχείριση των μυστικών κονδυλίων του υπουργείου Εξωτερικών...

Ετσι, λοιπόν, με την πολιτική κουλτούρα μας. Επιβάλλει, λένε, τα καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα και ευνοεί τα αρχηγικά και όχι τα με δημοκρατική λειτουργία κόμματα. Επί πλέον, κατά την ίδια συλλογιστική, δεν επιτρέπει στην αξιοκρατία να διαπερνά ή και να καταρρίπτει τα κομματικά στεγανά: Εχασε την ευκαιρία ο Γ. Παπανδρέου -και είναι κρίμα- να κάνει την παραδειγματική υπέρβαση, αφήνοντας στις Βρυξέλλες να τιμά την Ελλάδα, ως κοινοτικός επίτροπος, ο εξαίρετος Σταύρος Δήμας με τη διεθνή καταξίωση.

Κι ωστόσο, οσάκις υπήρξε τέτοια υπέρβαση, τα αποτελέσματα ήταν λαμπρά: Με το ΠΑΣΟΚ να προτείνει για το ύπατο κρατικό αξίωμα τον Κωστή Στεφανόπουλο και με τη Ν.Δ. να επιλέγει τον Κάρολο Παπούλια, είχαμε τους καλύτερους, ώς τώρα, Προέδρους της Δημοκρατίας. Και αν δεν έφευγε τόσο νωρίς, με τον επιλεγμένο από τη Ν.Δ. μεγάλο οραματιστή Αντώνη Τρίτση, ιδρυτικό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, θα είχαμε σίγουρα και τον καλύτερο δήμαρχο της Αθήνας.

Ενας λόγος παραπάνω, συνεπώς, αν η περιβόητη πολιτική κουλτούρα μας είναι κατάφορτη με αντιδραστικά βαρίδια: Επείγει να τα αποτινάξουμε...